Sự hồi sinh của các thị trấn công nghiệp Mỹ nhờ làn sóng công nghệ quốc phòng
15/10/25
 |
| Tàu lượn biển Regent đang được thử nghiệm ở North Kingstown |
Những nhà máy bỏ hoang được đánh thức
Giữa vùng trung tâm công nghiệp ô tô của nước Mỹ, nhà máy ở Auburn Hills, bang Michigan từng bị bỏ trống hàng tháng trời. Xung quanh là những kho hàng trống rỗng, biểu tượng cho sự suy tàn của ngành sản xuất truyền thống. Thế nhưng, vào năm ngoái, một khởi nghiệp mang tên Swarm Defense Technologies đã thuê lại khoảng 745 mét vuông diện tích nhà máy để bắt đầu sản xuất máy bay không người lái (drone) phục vụ quốc phòng. Chỉ trong vòng chưa đầy một năm, nhu cầu tăng vọt buộc công ty phải mở rộng quy mô, chiếm trọn 1300 mét vuông của khu nhà máy.
Hiện nay, 47 nhân viên của Swarm làm việc tại đây, cho ra đời hàng nghìn chiếc drone mỗi tháng cung cấp cho quân đội Mỹ và các đối tác khác. Mỗi chiếc chỉ dài hơn 25 cm và nặng chưa đến 1 kg, được sử dụng trong huấn luyện phòng thủ hoặc mô phỏng các cuộc tấn công. “Có nhu cầu khổng lồ đối với loại drone như của chúng tôi để thử nghiệm hệ thống chống drone và huấn luyện,” Kyle Dorosz, 33 tuổi, đồng sáng lập Swarm, chia sẻ. Anh cho rằng việc sản xuất tại Auburn Hills “hoàn toàn phù hợp với DNA của vùng đất này” – nơi từng sống nhờ ngành công nghiệp chế tạo.
Làn sóng công nghệ quốc phòng lan rộng
Swarm chỉ là một phần trong làn sóng hàng trăm công ty công nghệ quốc phòng đang hồi sinh sản xuất tại các thành phố công nghiệp từng thịnh vượng ở Trung Tây và vùng Đông Bắc nước Mỹ. Bị thu hút bởi nguồn nhân lực tay nghề cao, chi phí lao động rẻ và các gói ưu đãi tài chính từ chính quyền địa phương, họ đang xây dựng những vũ khí của tương lai trong các nhà máy cũ hoặc thiết lập cơ sở hiện đại ở Michigan, Ohio, Pennsylvania, Rhode Island và Delaware.
Tháng Giêng năm nay, Anduril Industries, nhà sản xuất vũ khí ứng dụng trí tuệ nhân tạo, tuyên bố đầu tư 1 tỷ USD để xây dựng nhà máy tại Ohio, chuyên sản xuất drone và vũ khí tự động. Sau đó, công ty tiếp tục công bố kế hoạch mở thêm cơ sở ở Rhode Island và Mississippi. Trong khi đó, Regent, một startup đóng tàu, đang xây dựng nhà máy tại Rhode Island để sản xuất “tàu lượn biển” chạy điện phục vụ mục đích quân sự; và UXV Technologies – công ty Đan Mạch chuyên về robot và drone – đã mở nhà máy tại Pennsylvania vào năm ngoái.
Chính trị và chiến lược công nghiệp mới
Việc các nhà máy này mọc lên không chỉ là chiến lược kinh doanh mà còn là động thái chính trị có tính toán. Tổng thống Donald Trump, kể từ khi nhậm chức, đã thúc đẩy các dự án quốc phòng quy mô lớn, đồng thời áp thuế cao với hàng nhập khẩu và cấm quân đội Mỹ mua sản phẩm từ các đối thủ như Trung Quốc. Các bang cũng hưởng ứng xu hướng này, ra sức thu hút doanh nghiệp quốc phòng nhằm tạo việc làm và phục hồi nền sản xuất trong nước.
“Nước Mỹ đang thức tỉnh trước thực tế an ninh quốc gia phụ thuộc vào việc tự sản xuất nhiều hơn,” Thượng nghị sĩ Jon Husted của bang Ohio nói. Cha ông từng làm việc tại nhà máy General Motors sau đó bị đóng cửa, nên việc Anduril đầu tư vào Ohio khiến ông “vô cùng phấn khích”. “Tôi đã chứng kiến mặt trái của việc mất đi sản xuất – đó là quãng thời gian vô cùng khó khăn,” ông nói thêm.
Các nhà đầu tư cũng nhìn thấy cơ hội dài hạn. Christian Garrett, thuộc quỹ 137 Ventures – một trong những nhà đầu tư của Anduril và Palantir – cho biết ông thường khuyến khích các startup chọn địa điểm xây dựng nhà máy chiến lược. Những thị trấn công nghiệp tại Trung Tây và Đông Bắc đặc biệt hấp dẫn vì có thể giúp họ tạo thiện cảm với chính phủ liên bang và Lầu Năm Góc. “Chúng tôi xem chính phủ là khách hàng cuối cùng,” Garrett nói, “và việc đầu tư ở đây đồng nghĩa với mang lại việc làm có giá trị cho các bang này.”
Cú hích tài chính và cơ hội việc làm mới
Mặc dù các công ty công nghệ quốc phòng trẻ khó có thể tạo ra hàng trăm nghìn việc làm như ngành công nghiệp thế kỷ trước, nhưng họ đang đào tạo lực lượng lao động mới có kỹ năng công nghệ cao, dễ dàng chuyển đổi sang các lĩnh vực khác trong tương lai.
Với Anduril, quyết định chọn Ohio đến khá nhanh. Theo Zachary Mears, Phó chủ tịch chiến lược của công ty, họ có một nhà máy tại Costa Mesa, California, nhưng cần mở rộng để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng. Chính quyền bang Ohio trao gói hỗ trợ và miễn thuế trị giá 310 triệu USD – yếu tố khiến quyết định đầu tư trở nên dễ dàng hơn.
Nhà máy mới, rộng 46ha, đang được xây dựng và dự kiến hoàn thành vào đầu năm sau. Cấu trúc mô-đun linh hoạt giúp dễ dàng chuyển đổi dây chuyền sản xuất tùy theo loại vũ khí. Khi vận hành, Anduril dự kiến tuyển dụng khoảng 4.000 lao động. “Hạ tầng sẵn có, nguồn nhân công dồi dào và vị trí logistics thuận tiện – tất cả đều hợp lý,” ông Mears nói.
Kỹ năng truyền thống được hồi sinh
Với các doanh nghiệp như Regent, yếu tố nhân lực địa phương còn mang giá trị văn hóa. Nhà máy của họ đang được xây dựng ven biển Rhode Island, gần North Kingstown – nơi người dân có truyền thống đóng tàu qua nhiều thế hệ. “Rhode Island thực sự là ‘thánh địa’ cho loại hình nhân lực này,” giám đốc điều hành 33 tuổi Billy Thalheimer nói. Ông nhấn mạnh việc thuê người địa phương vừa hiệu quả vừa tiết kiệm chi phí so với việc di chuyển chuyên gia từ nơi khác đến.
Tháng Ba vừa qua, Regent ký hợp đồng 10 triệu USD với Thủy quân lục chiến Mỹ để cung cấp tàu lượn điện. Đối với Maddie Macfarlane, cựu sĩ quan hải quân nay là giám đốc chuỗi cung ứng toàn cầu của Regent, công việc này là cơ hội để tiếp tục gắn bó với quê hương mà vẫn phục vụ sứ mệnh quốc phòng. “Truyền thống đóng tàu của bang đã tạo nên nguồn nhân lực lành nghề,” cô nói, đồng thời cho rằng Trường Chiến tranh Hải quân (Naval War College) tại đây cũng góp phần hình thành “nguồn cung nhân lực quốc phòng ổn định”.
Thách thức và tầm nhìn dài hạn
Tuy nhiên, việc xây dựng nhà máy ở những khu công nghiệp cũ không hề đơn giản. Aaron Slodov, giám đốc điều hành Atomic Industries tại Warren, Michigan – người đồng sáng lập hội nghị về sản xuất trong nước – cảnh báo các công ty cần tầm nhìn dài hạn và kiên nhẫn. Theo ông, chuỗi cung ứng phức tạp và việc đạt quy mô sản xuất lớn có thể mất nhiều năm.
Dù vậy, mô hình của Swarm cho thấy tiềm năng to lớn. Hai nhà sáng lập Kyle Dorosz và Ryan Sigmon, vốn là những người đam mê drone, lập công ty với tên Firefly năm 2017, chuyên sản xuất drone biểu diễn ánh sáng. Phần lớn khách hàng ban đầu là các công ty giải trí địa phương. Nhưng đến năm ngoái, họ quyết định chuyển hướng sang quốc phòng, đổi tên thành Swarm và tìm được nhà máy trống của Qualcomm ở Auburn Hills – nơi từng sản xuất chip không dây. “Chúng tôi dễ dàng chuyển đổi không gian nhờ có sẵn đội thợ hàn và công nhân quen với dây chuyền lắp ráp,” Sigmon cho biết.
Ngày nay, các nhánh của quân đội Mỹ như Lục quân, Không quân và Hải quân đều là khách hàng của Swarm, với quy trình chế tạo mỗi chiếc drone chỉ mất chưa đến năm phút. Công ty vẫn duy trì sản xuất cho lĩnh vực giải trí, song hoạt động quốc phòng chiếm phần lớn doanh thu. “Chúng tôi rất tự hào khi được sản xuất ngay tại đây,” Dorosz nói, “gần như mọi nhân viên trong nhà máy đều có cha hoặc ông từng làm việc trong các nhà máy ô tô quanh vùng.”
Sự trỗi dậy của “vành đai quốc phòng mới”
Sự xuất hiện của các doanh nghiệp như Swarm, Anduril hay Regent đang thổi luồng sinh khí mới vào các thị trấn từng bị lãng quên của Mỹ. Từ những dây chuyền sản xuất ô tô đến nhà máy đóng tàu cũ, các khu công nghiệp này đang biến thành trung tâm công nghệ quốc phòng – nơi kết hợp giữa di sản chế tạo truyền thống và công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo, robot và phương tiện tự hành.
Sự dịch chuyển đó không chỉ khơi dậy niềm tự hào sản xuất nội địa, mà còn định hình lại bản đồ công nghiệp Mỹ trong thế kỷ 21 – một “vành đai quốc phòng mới” được dựng lên từ chính tro tàn của quá khứ. Và với mỗi chiếc drone cất cánh từ Auburn Hills hay mỗi con tàu điện rời bến Rhode Island, người Mỹ đang chứng kiến sự hồi sinh của những nhà máy từng là trái tim của giấc mơ công nghiệp Mỹ.
shared via nytimes,
