Starbucks: "Ông trùm" tài chính hay bậc thầy lách thuế?
20/03/25
Trong suốt hơn một thập kỷ qua, Starbucks đã chuyển hơn 1,3 tỷ USD lợi nhuận thông qua một công ty con ít được biết đến tại Thụy Sĩ nhằm tận dụng thuế suất thấp. Chiến thuật tối ưu thuế của gã khổng lồ cà phê này không chỉ là bài toán tài chính tinh vi, mà còn đặt ra những vấn đề về đạo đức kinh doanh, khi hàng tỷ USD lợi nhuận bị “bốc hơi” khỏi các thị trường có thuế suất cao để tập trung vào những "thiên đường thuế".
Bí mật của Starbucks Coffee Trading Company (SCTC)
Theo báo cáo của Trung tâm Trách nhiệm và Minh bạch Thuế Doanh nghiệp Quốc tế (CICTAR), công ty Starbucks Coffee Trading Company (SCTC) tại Thụy Sĩ chính là trung tâm của chiến lược tối ưu thuế này.
Trên giấy tờ, SCTC chịu trách nhiệm thu mua toàn bộ hạt cà phê của Starbucks – tương đương ít nhất 3% tổng sản lượng cà phê toàn cầu. Tuy nhiên, công ty này đã đẩy giá mua hạt cà phê lên khoảng 15-18% trước khi bán lại cho các chi nhánh Starbucks trên toàn cầu. Bằng cách này, lợi nhuận được chuyển từ các thị trường có thuế suất cao sang Thụy Sĩ, nơi có mức thuế ưu đãi dành cho doanh nghiệp.
Điều đáng nói là cà phê thực tế không hề đi qua Thụy Sĩ, nhưng lợi nhuận vẫn được ghi nhận tại đây, giúp Starbucks giảm đáng kể nghĩa vụ thuế tại các quốc gia khác. Theo Viện Chính sách Thuế và Kinh tế (ITEP), mức thuế trung bình mà các công ty Mỹ phải trả tại Thụy Sĩ chỉ vào khoảng 3,9%, trong khi mức thuế doanh nghiệp tại Mỹ là 21%.
Ngoài việc hưởng lợi từ thuế suất thấp ở Thụy Sĩ, SCTC còn chi trả cổ tức hàng năm từ 125 triệu đến 150 triệu USD cho một công ty con khác của Starbucks tại Hà Lan – Starbucks Coffee EMEA BV. Điều này giúp dòng tiền luân chuyển một cách tinh vi, tránh được các loại thuế đánh vào lợi nhuận tại những quốc gia có thuế suất cao.
Chuyển lợi nhuận hay trốn thuế?
Dù Starbucks khẳng định rằng việc điều chỉnh giá phản ánh chi phí vận hành và tuân theo chương trình "tìm nguồn cung ứng có đạo đức", nhưng công ty chưa đưa ra được bằng chứng thuyết phục nào.
Năm 2015, Ủy ban Châu Âu phát hiện rằng Starbucks đã tăng biên lợi nhuận từ 3% lên 18% trong giai đoạn 2005-2014, giúp công ty giảm thiểu thuế suất hiệu quả. Tuy nhiên, không có bằng chứng rõ ràng nào cho thấy công ty vi phạm pháp luật.
Jason Ward, chuyên gia phân tích cấp cao tại CICTAR, cho rằng chiến lược tài chính của Starbucks là hợp pháp nhưng không hề minh bạch. Ông nhấn mạnh:
*"Không có gì là công bằng trong cách Starbucks triển khai mô hình tài chính tại Thụy Sĩ. Nếu chính quyền các nước thực sự ưu tiên lợi ích quốc gia, cần có biện pháp mạnh mẽ để ngăn chặn các tập đoàn đa quốc gia lợi dụng kẽ hở thuế."*
Dưới áp lực dư luận, người phát ngôn của Starbucks tuyên bố rằng công ty tuân thủ đầy đủ luật thuế tại các quốc gia mà họ hoạt động. Starbucks cũng khẳng định SCTC tồn tại để tận dụng lợi thế chuyên môn trong giao dịch cà phê quốc tế, thay vì để trục lợi từ chính sách thuế ưu đãi.
Chiến lược "Báo lỗ" kéo dài tại thị trường Anh
Vụ việc này khiến nhiều người nhớ lại cách Starbucks từng tối ưu thuế tại Anh hơn một thập kỷ trước.
Năm 2012, Starbucks bị phát hiện chỉ nộp 8,6 triệu bảng Anh thuế thu nhập doanh nghiệp, dù đạt doanh thu hơn 3 tỷ bảng Anh từ năm 1998. Trong khi đó, McDonald's và KFC lần lượt đóng 80 triệu bảng và 36 triệu bảng thuế.
Dù trên sổ sách, Starbucks tại Anh báo lỗ liên tục, nhưng trong các cuộc họp nhà đầu tư, công ty lại tuyên bố hoạt động kinh doanh có lợi nhuận. Ví dụ:
- Năm 2007: Báo lỗ năm thứ 10 liên tiếp, nhưng CEO lại khẳng định lợi nhuận đang được tái đầu tư.
- Năm 2008: Báo lỗ 26 triệu bảng Anh, nhưng CEO Howard Schultz tuyên bố Anh là thị trường thành công.
- Năm 2009: Báo lỗ 52 triệu bảng Anh, nhưng CFO Alstead nói với nhà đầu tư rằng Starbucks Anh "có lãi".
- Năm 2010: Báo lỗ 34 triệu bảng Anh, nhưng Starbucks vẫn khẳng định doanh số tăng trưởng.
Chính phủ Anh khi đó đã kêu gọi siết chặt các lỗ hổng thuế, nhưng xét về mặt pháp lý, Starbucks không vi phạm luật.
Không chỉ riêng Starbucks – Cuộc đua tối ưu thuế của các "Ông Lớn"
Starbucks chỉ là một trong số rất nhiều tập đoàn đa quốc gia đang tận dụng các chiến thuật tài chính để giảm thiểu thuế suất hiệu quả. Những chiến lược phổ biến gồm:
- Chuyển giá (Transfer Pricing): Các công ty con trong cùng tập đoàn giao dịch nội bộ để lợi nhuận chảy về quốc gia có thuế suất thấp.
- Mô hình "Double Irish with a Dutch Sandwich": Dòng tiền được luân chuyển qua Ireland và Hà Lan trước khi về "thiên đường thuế".
- Sử dụng công ty vỏ bọc (Shell Company): Đặt công ty tại Bermuda, Quần đảo Cayman hoặc Luxembourg để giữ lợi nhuận mà không bị đánh thuế.
Apple, Amazon, Google, Volkswagen, Bayer hay BASF đều có những chiến thuật tương tự. Apple, chẳng hạn, giữ lượng tiền mặt khổng lồ ở nước ngoài và huy động vốn trong nước để tránh thuế tại Mỹ.
Tương lai của "Cuộc đua thuế"
Trước áp lực từ OECD và EU, nhiều quốc gia đang tìm cách bịt các lỗ hổng thuế. Tuy nhiên, các tập đoàn đa quốc gia luôn tìm ra những "cấu trúc thuế sáng tạo" mới để duy trì lợi thế tài chính.
Khi dòng tiền tiếp tục chảy qua các thiên đường thuế, câu hỏi đặt ra là: liệu đây chỉ là tối ưu tài chính, hay đã trở thành một cuộc đua không công bằng giữa các tập đoàn lớn và doanh nghiệp địa phương?
Với Starbucks và các "ông lớn" khác, lời giải cho bài toán thuế không chỉ nằm ở những con số, mà còn liên quan đến trách nhiệm doanh nghiệp, đạo đức kinh doanh và sự bền vững của hệ thống tài chính toàn cầu.
shared via businessinsider,
