SpaceX mất quyền kiểm soát Starship
28/05/25
Chuyến bay thứ 9 của Starship – tên lửa lớn nhất và mạnh nhất từng được chế tạo – đã trở thành một cú trượt nữa trong hành trình đầy tham vọng của Elon Musk đưa con người lên sao Hỏa. Dù đạt được một số tiến bộ, kết quả chung cho thấy SpaceX vẫn còn rất xa vời với mục tiêu tái sử dụng tàu vũ trụ – một yếu tố sống còn cho tính khả thi và kinh tế của các sứ mệnh không gian liên hành tinh.
Bay lên được nhưng không về được
Starship cất cánh từ bãi phóng Starbase ở Texas lúc 7:37 tối (giờ miền Đông) ngày thứ Ba. Chiếc tàu vượt qua mốc mà hai chuyến bay trước đó (tháng 1 và 3) đã thất bại – cả hai đều phát nổ và tạo ra mảnh vỡ rơi xuống Đại Tây Dương, gây gián đoạn hàng không khu vực Caribe và Florida. Tuy nhiên, lần này Starship lại gặp sự cố trong không gian: một vết rò rỉ nhiên liệu khiến tàu mất kiểm soát, bắt đầu quay vòng và không thể chống chịu nổi sức nóng khi quay lại bầu khí quyển. Cuối cùng, nó vỡ tan trên Ấn Độ Dương – đúng theo kế hoạch nhằm tránh gây nguy hiểm cho người dân.
Điều đáng tiếc là một trong những bài thử nghiệm quan trọng – kiểm tra độ bền của lớp gạch chịu nhiệt dưới thân tàu – đã không thể thực hiện được do tàu quay vòng trong lúc tái nhập khí quyển. Elon Musk từng nhấn mạnh: “Quan trọng nhất là phần tái nhập. Mọi thứ phụ thuộc vào lớp gạch chịu nhiệt.” Vì không thu được dữ liệu, các thử nghiệm này sẽ phải làm lại trong chuyến bay kế tiếp.
Tiến bộ nhưng chưa đủ
So với hai chuyến bay thất bại gần nhất, lần phóng này vẫn ghi nhận một số bước tiến:
- Starship lần đầu tiên đạt tới thời điểm cắt động cơ đúng như kế hoạch.
- Không có mất mát đáng kể nào ở lớp gạch bảo vệ nhiệt khi bay lên.
- Booster (tầng đẩy đầu tiên Super Heavy) tái sử dụng từ chuyến bay tháng 1 – dấu hiệu tích cực cho chiến lược tái sử dụng.
Tuy nhiên, tầng đẩy Super Heavy đã không hoàn thành phần hạ cánh mô phỏng. Khi ba động cơ được kích hoạt để kiểm tra khả năng chuyển đổi trong trường hợp một động cơ trung tâm ngưng hoạt động, booster đã thất bại và tan rã trên Vịnh Mexico. Dù vậy, SpaceX cho biết đây là phần thử nghiệm hiệu năng cực hạn nên không xem đó là một thất bại nghiêm trọng.
Musk sau đó đăng trên X: “Starship đã đạt được cắt động cơ theo lịch – cải thiện lớn so với lần trước! Ngoài ra, không mất gạch bảo vệ khi bay lên. Vấn đề rò rỉ khiến áp suất bình chính mất kiểm soát trong giai đoạn trôi và tái nhập.”
Bối cảnh và thách thức
Starship không chỉ là tham vọng cá nhân của Elon Musk, mà còn là hợp đồng trị giá hàng tỷ đô la với NASA. SpaceX chịu trách nhiệm cung cấp tàu đổ bộ cho sứ mệnh Artemis III – dự kiến đưa phi hành gia trở lại Mặt Trăng trong vài năm tới. Nhưng Musk lại tỏ ra không quá mặn mà, khi gọi mục tiêu của Artemis là “feeble” (yếu ớt) và cho rằng nên xây một căn cứ trên Mặt Trăng hoặc đưa người lên sao Hỏa.
Với mục tiêu sao Hỏa, Musk từng tuyên bố sẽ phóng khoảng 5 tàu Starship vào năm sau, không chở người mà mang theo các robot Optimus do Tesla sản xuất. Kế hoạch này đòi hỏi năng lực chưa từng có, như liên tiếp phóng nhiều tàu và chuyển nhiên liệu giữa các Starship – điều SpaceX vẫn chưa thực hiện được.
Những thất bại trước đó
Hai chuyến bay trước – thứ 7 (tháng 1) và thứ 8 (tháng 3) – đều kết thúc bằng vụ nổ ở tầng trên, ngay trước khi động cơ tầng hai tắt. Lý do khác nhau:
- Flight 7 gặp hiện tượng dao động mạnh, khiến nhiên liệu rò rỉ và bắt lửa.
- Flight 8 khắc phục được dao động, nhưng một động cơ chính bị hỏng gây cháy do trộn nhiên liệu ngoài ý muốn.
Trong cả hai trường hợp, các tầng trên bị mất kiểm soát sau khoảng 9,5 phút bay. Tuy nhiên, tầng đẩy Super Heavy đều trở về thành công và được bắt bằng cơ khí – minh chứng cho tiến bộ công nghệ của SpaceX.
Điểm khác biệt lần này
- Thử nghiệm mở cửa khoang để triển khai vệ tinh Starlink thế hệ mới – thất bại vì cửa không mở được.
- Dùng lại booster từ chuyến bay 7, thử nghiệm khả năng tái sử dụng.
- Kiểm tra khả năng hạ cánh khi một động cơ trung tâm ngừng hoạt động.
Dù vẫn chưa đạt được cột mốc “về nhà an toàn”, Elon Musk cho biết ba chuyến bay Starship tiếp theo sẽ diễn ra mỗi 3–4 tuần, đẩy nhanh tốc độ thử nghiệm. Tuy nhiên, như thường lệ, giới quan sát vẫn thận trọng trước những hứa hẹn “quá lạc quan” của ông.
shared via nytimes,
