Spa y tế: Vùng xám giữa thẩm mỹ và y khoa
09/04/25
Ngành spa y tế (med spa) tại Mỹ đang phát triển nhanh chóng, đạt doanh thu 17 tỷ USD hàng năm với hơn 10.000 cơ sở hoạt động. Tuy nhiên, đằng sau sự tăng trưởng ấn tượng là hệ sinh thái đầy tranh cãi, nơi các thủ thuật y khoa được thực hiện nhiều hơn bởi những người không phải bác sĩ. Một trường hợp điển hình của Karen Jean Anderson – y tá thực hành (nurse practitioner) – người bị cáo buộc hành nghề y trái phép khi thực hiện hút mỡ tại Belle Medical, chuỗi spa y tế hoạt động ở bốn bang của Mỹ.
Từ spa làm đẹp đến phẫu thuật xâm lấn
Trong một ca phẫu thuật năm 2021, Anderson thực hiện nâng ngực và hút mỡ trên một bệnh nhân chỉ được gây tê cục bộ và uống một số loại thuốc thay vì gây mê toàn thân. Bệnh nhân đau đớn tột độ trong quá trình thực hiện nhưng vẫn tiếp tục vì đã trả trước 10.000 USD. Sau đó, cô đã khởi kiện Anderson và Belle Medical vì sơ suất y tế. Vụ việc được dàn xếp vào tháng 11 vừa qua, nhưng Anderson tiếp tục khởi kiện tiểu bang Utah, cho rằng mình có quyền hợp pháp để thực hiện hút mỡ theo giấy phép hành nghề hiện tại.
Tranh chấp này được đưa lên Tòa án tối cao bang Utah, dự kiến sẽ ra phán quyết trong năm tới.
Pháp lý mập mờ – thị trường bùng nổ
Ngành spa y tế đang phát triển mạnh nhờ ba yếu tố: sự thay đổi trong quy định hành nghề, văn hóa thẩm mỹ đại chúng (đặc biệt được thúc đẩy bởi người nổi tiếng như gia đình Kardashian), và tư duy kinh doanh linh hoạt của các y tá thực hành trẻ. Trong số hơn 10.000 spa y tế hiện nay, khoảng 1/3 được vận hành bởi những người không phải bác sĩ.
Dù nhiều dịch vụ như massage, peel da hay tiêm botox không đòi hỏi kỹ thuật y khoa cao, nhưng các thủ thuật xâm lấn như hút mỡ, tiêm filler, nâng mông bằng mỡ tự thân (Brazilian butt lift), hoặc “vampire facial” – nơi máu bệnh nhân được quay ly tâm và tiêm trở lại vào mặt – tiềm ẩn rủi ro y tế nghiêm trọng. Tuy nhiên, các thủ thuật này vẫn được quảng bá rầm rộ như dịch vụ làm đẹp “nhẹ nhàng, không phẫu thuật”, đánh lừa cảm nhận của khách hàng.
Chi phí thấp – biên lợi nhuận cao
Chi phí hút mỡ tại spa y tế thường thấp hơn nhiều so với phòng khám phẫu thuật thẩm mỹ chính quy, vì không phải thuê bác sĩ gây mê hay phòng mổ đạt chuẩn. Một thiết bị hút mỡ như Vibrasat Power có giá khoảng 30.000 USD nhưng có thể hoàn vốn chỉ sau vài ca điều trị. Nhiều cơ sở thậm chí còn hỗ trợ khách vay tiêu dùng để thực hiện liệu trình.
Theo báo cáo của AmSpa (Hiệp hội spa y tế Mỹ), doanh thu trung bình mỗi spa y tế là 1,4 triệu USD/năm. Khách hàng trung bình chi khoảng 500 USD/ lần và thường quay lại nhiều lần. Đặc biệt, ngành này chủ yếu hoạt động bằng tiền mặt, không thông qua bảo hiểm y tế – giúp giảm quy trình hành chính và tăng dòng tiền nhanh.
Lỗ hổng đào tạo và giám sát
Điều đáng lo ngại là phần lớn y tá thực hành tại spa y tế không được đào tạo chính quy về các thủ thuật thẩm mỹ. Trong năm 2023, chỉ có 37 người đạt chứng chỉ chuyên ngành da liễu. Thay vào đó, các khóa học ngắn hạn từ các tổ chức tư nhân chiếm lĩnh thị trường đào tạo, với chi phí từ vài nghìn đến hàng chục nghìn USD, thậm chí có thể học trực tuyến mà không cần thực hành.
Trong khi đó, cơ chế giám sát còn rất lỏng lẻo. Không có yêu cầu bắt buộc về chứng chỉ phẫu thuật ngoại trú hay thanh tra y tế định kỳ. FDA (Cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ) chỉ phê duyệt thiết bị, không kiểm soát người sử dụng. Một số bang yêu cầu spa phải có bác sĩ giám sát, nhưng tỷ lệ này đang giảm dần vì chi phí thuê bác sĩ và mua bảo hiểm trách nhiệm cao.
Truyền thông xã hội – con dao hai lưỡi
Social media đóng vai trò trung tâm trong sự phát triển của ngành. Gần như 95% spa y tế có mặt trên Instagram, và nhiều y tá thẩm mỹ đã trở thành influencer, quảng bá dịch vụ cũng như đào tạo đồng nghiệp. Leslie Fletcher, một trong những người nổi tiếng nhất ngành, đã nhận hơn 1 triệu USD từ các công ty dược phẩm thẩm mỹ để đào tạo kỹ thuật tiêm botox, filler...
Tuy nhiên, hiệu ứng này cũng tạo ra mặt trái. Nhiều khách hàng nhầm tưởng các thủ thuật phức tạp là dịch vụ làm đẹp thông thường. Một khách hàng tại Idaho kể lại, cô đã chi hơn 10.000 USD cho liệu trình "3D body contouring" nhưng không biết mình đang hút mỡ. Sau đó cô bị nhiễm trùng nặng và phải điều trị kháng sinh bằng đường truyền tĩnh mạch.
Tiềm năng đầu tư và rủi ro pháp lý
Hiện chỉ khoảng 3% spa y tế được mua lại bởi các quỹ đầu tư tư nhân, nhưng tiềm năng thị trường đang thu hút ngày càng nhiều dòng vốn. Các thương vụ gọi vốn nổi bật bao gồm Ever/Body (New York) nhận hơn 100 triệu USD từ Tiger Global, và Princeton Medspa Partners (14 cơ sở ở 10 bang) gọi 120 triệu USD từ BC Partners Credit.
Các quỹ PE đang thúc đẩy việc chuẩn hóa hoạt động và tìm kiếm lợi thế cạnh tranh thông qua chứng nhận an toàn từ tổ chức như Quad A – đơn vị kiểm định phi lợi nhuận đang phát triển tiêu chuẩn riêng cho spa y tế. Việc tuân thủ các chuẩn mực này không chỉ giúp giảm chi phí bảo hiểm mà còn mở đường cho các thương vụ IPO hoặc M&A quy mô lớn trong tương lai.
shared via bnnbloomberg,
