Siêu thị hoạt động giống phiên chợ nông sản: mô hình “Farm Stop”
27/05/25
 |
| Điểm dừng chân tại Argus Farm ở Ann Arbor, Mich |
Tại Argus Farm Stop ở Ann Arbor, Michigan, bạn không chỉ thấy trứng, sữa và rau củ — mà còn bắt gặp những sản phẩm được sản xuất hoàn toàn trong vùng: như anh đào phủ socola từ Shoreline Fruit, đậu hộp từ Omena Organics — tất cả đến từ các nông trại quanh Hồ Michigan.
Mở cửa từ năm 2014, Argus đã thể hiện mô hình “farm stop” – siêu thị nhỏ chuyên bán thực phẩm trồng và sản xuất trong vùng – không chỉ khả thi mà còn cực kỳ thành công. Trong khi các chuỗi siêu thị lớn thiếu hàng trong đại dịch COVID-19, Argus lại “dồi dào hàng hóa,” theo chia sẻ của đồng sáng lập Bill Brinkerhoff. Doanh thu gần như tăng gấp đôi trong năm 2020, và đạt gần 7 triệu USD trong năm 2024 từ ba cửa hàng.
Khác với siêu thị thông thường, nơi thực phẩm di chuyển trung bình hơn 2.400 km, các farm stop chỉ thu mua trong bán kính 300 km – phần lớn dưới 80 km. Argus hợp tác với khoảng 300 nông trại, không qua trung gian phân phối, từ đó nông dân nhận được 70% giá bán cuối cùng – cao gấp gần 5 lần mức trung bình của siêu thị (15%).
Mặc dù biên lợi nhuận ròng chỉ ở mức 1,8%, tương đương siêu thị truyền thống, nhưng tác động lên cộng đồng nông nghiệp địa phương là rất rõ ràng. Trong năm 2024, Argus trả hơn 4,4 triệu USD cho các nông trại, trong đó 75 nông trại hàng đầu nhận trung bình hơn 44.000 USD mỗi đơn vị.
Lucas Dickerson, một nông dân thế hệ thứ năm với 152 mẫu đất, chia sẻ: “Argus giúp chúng tôi vận hành trang trại mà không cần vay nợ — điều đó rất đáng giá.”
 |
| Cửa hàng đã có mặt tại Ann Arbor hơn một thập kỷ và đã phát triển nhanh chóng trong đại dịch Covid-19 |
Từ 3 cửa hàng trên toàn nước Mỹ cách đây 10 năm, hiện đã có 18 farm stop, chủ yếu tập trung tại Trung Tây và Bờ Đông. Cộng đồng có chợ nông sản truyền thống tỏ ra dễ tiếp nhận hơn mô hình này – nhóm khách hàng chính là những người tiêu dùng có thu nhập và ý thức cao về thực phẩm sạch.
Nhưng liệu farm stop có mở rộng ra vùng nông thôn hay các thành phố lớn? Abby Hurst, một nhà sáng lập của Agricole Farm Stop tại Chelsea, Michigan, đã chứng minh điều đó khả thi. Với khoản tài trợ từ MEDC, Agricole đã vượt gấp đôi mục tiêu doanh số, đạt hơn 2 triệu USD/năm vào năm 2024, và trả hơn 5,7 triệu USD cho các nhà sản xuất địa phương kể từ khi mở cửa năm 2019.
Vì Sao Farm Stop Đáng Quan Tâm Với Nhà Đầu Tư Và Doanh Nhân?
- Tăng trưởng trên nền khủng hoảng: Trong bối cảnh ngành nông nghiệp Mỹ đang đối mặt với khủng hoảng – lợi nhuận ròng toàn ngành giảm hơn 22% từ 2022 đến 2024, 50% trang trại sẽ đổi chủ trong vòng 10 năm tới, và 13% số trang trại nhỏ biến mất kể từ 2012 – farm stop tạo ra một mô hình phục hồi bền vững.
- Hiệu quả kinh tế địa phương: Washtenaw County (nơi đặt Argus) là một trong số ít địa phương tại Mỹ có số trang trại tăng – từ khoảng 1.000 năm 1999 lên 1.255 vào 2022. 18% trang trại ở đây bán trực tiếp cho người tiêu dùng, cao gấp hơn 2 lần trung bình quốc gia (7%).
- Tăng cường năng lực tiêu dùng trực tiếp: Mô hình này không chỉ thu hút nhà tiêu dùng, mà còn giải quyết vấn đề của người sản xuất nhỏ lẻ. Thị trường nông sản truyền thống đang bão hòa – số lượng chợ nông sản đã gấp 3 lần từ thập niên 1990, nhưng doanh thu từ hình thức bán trực tiếp lại dậm chân tại chỗ vì các bất tiện về mùa vụ, thời gian, và logistics. Trong khi đó, chi tiêu tại các farm store đã tăng gấp đôi trong cùng giai đoạn.
- Khả năng chống sốc chuỗi cung ứng: Giáo sư Andrew Hoffman (Trường Kinh doanh Ross, Đại học Michigan) nhận định: “Có những rủi ro trong việc tối ưu hóa hiệu suất.” Chuỗi cung ứng quy mô lớn dễ bị ảnh hưởng như khi dịch cúm gia cầm lan rộng – điều mà mô hình địa phương như Argus tránh được.
- Hỗ trợ chính sách và tài chính: Chính quyền bang Michigan đã công bố khoản tài trợ cho các farm stop và “food hubs” trong năm 2024 – lần đầu tiên có gói hỗ trợ riêng cho hạ tầng bán lẻ thực phẩm địa phương.
Tuy vậy, không phải không có rào cản. Các sản phẩm như bột mì, dầu hạt hoặc thịt vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng tại chỗ. Chi phí giết mổ đạt chuẩn USDA là một gánh nặng cho nông trại nhỏ, do họ phải chở gia súc đi xa.
Ngoài ra, vấn đề logistics là một thách thức. Không có xe container, hàng hóa đến Argus bằng thùng nhỏ do nông dân tự mang đến — một bất tiện nhưng nằm trong bản chất mô hình. Theo ông Brinkerhoff: “Bạn phải học cách chấp nhận điều đó.”
Thêm vào đó là thách thức về định giá. Một số sản phẩm tại Argus đắt hơn siêu thị: rau arugula giá 5 USD tại Argus, so với 4 USD tại Kroger; bột mì 3 pound có giá 9,5 USD tại Argus, trong khi 5 pound tại Kroger chỉ 6 USD — do chính người nông dân tự định giá để bù đắp chi phí nhỏ lẻ, thiếu quy mô và trợ cấp liên bang.
Các chuỗi lớn cũng không đứng ngoài xu hướng. Rick Stein từ Hiệp hội Ngành Công nghiệp Thực phẩm Mỹ cho biết 97% thành viên của họ — gồm cả Walmart, Kroger, Whole Foods — hiện có bán hàng địa phương.
Tuy nhiên, họ vẫn tập trung vào quy mô và tốc độ luân chuyển hàng. Còn farm stop thiên về tính kết nối – một phần của cấu trúc “mô hình vi mô, hiệu quả địa phương.” Dù không thể thay thế chuỗi cung ứng công nghiệp, farm stop có thể là lời giải mới cho bài toán nông nghiệp quy mô nhỏ — và mở ra không gian đầu tư hấp dẫn cho những nhà kinh doanh biết nhìn xa.
shared via nytimes,
