Từ 9.000 cửa hàng đến phá sản chỉ vì 40 USD: Câu chuyện cảnh tỉnh giới kinh doanh đế chế giải trí từng bao trùm nước Mỹ
09/06/25
Cuối những năm 1990, Blockbuster là biểu tượng không thể thiếu của giải trí gia đình Mỹ. Với gần 9.000 cửa hàng, hàng triệu lượt khách mỗi tuần và doanh thu hàng tỷ USD, cái tên Blockbuster hiện diện ở mọi góc phố từ bờ Đông đến bờ Tây. Người tiêu dùng đến đây không chỉ để thuê phim VHS hay DVD mà còn để tận hưởng trải nghiệm cá nhân hóa: được nhân viên tư vấn, giới thiệu phim mới, và mang về nhà những bộ phim nóng hổi vừa ra mắt.
Thành lập năm 1985, Blockbuster nhanh chóng trở thành chuỗi cửa hàng cho thuê băng hình lớn nhất nước Mỹ. Sự phổ biến đến mức tưởng như bất khả chiến bại đã khiến ban lãnh đạo hãng tin rằng: với quy mô hiện có, họ không cần lo ngại bất kỳ sự thay đổi nào từ thị trường.
Sự tự tin mù quáng và 40 USD định mệnh
Chính sự tự tin ấy đã trở thành khởi nguồn cho bi kịch. Năm 1997, một doanh nhân trẻ tên Reed Hastings, sau khi bị phạt 40 USD vì trả trễ một băng VHS của Blockbuster, cảm thấy phi lý: "Tại sao tôi phải trả phí cao đến vậy chỉ vì trả muộn một ngày?"
Khoảnh khắc bất mãn ấy là điểm khởi đầu cho ý tưởng sáng lập Netflix – một dịch vụ thuê DVD qua đường bưu điện, không có phí trễ hẹn, và hoạt động theo mô hình trả phí cố định hàng tháng. Khách hàng được tự do thuê bao nhiêu đĩa tùy thích mà không phải lo chi phí phát sinh.
Tuy nhiên, đối với ban giám đốc Blockbuster, đặc biệt là CEO John Antioco, 40 USD chỉ là "chuyện nhỏ", là một phần doanh thu đáng kể từ hàng triệu lượt khách. Họ không những phớt lờ phản hồi khách hàng mà còn coi thường ý tưởng này.
Cơ hội bị khước từ: 50 Triệu USD cho một tương lai bị từ chối
Đầu năm 2000, Netflix vẫn đang vật lộn với thua lỗ tích lũy do chi phí vận hành cao và doanh thu chưa đủ bù đắp. Để cứu công ty, Reed Hastings đề nghị bán Netflix cho Blockbuster với mức giá chỉ 50 triệu USD, bao gồm cả khoản nợ đang gánh.
Tuy nhiên, John Antioco đã từ chối thẳng thừng. Blockbuster tin rằng khách hàng vẫn muốn trải nghiệm chọn phim tại cửa hàng và xem ngay – một sự khẳng định sai lầm. Mô hình cho thuê qua thư, theo họ, chỉ là một thú vui tạm thời và không thể thay thế sự hứng khởi của việc "xem phim ngay sau khi chọn tại cửa hàng".
Không chỉ từ chối, họ còn cười nhạo mô hình của Netflix – cho rằng khách hàng không đời nào chấp nhận việc phải chờ vài ngày để nhận phim qua bưu điện.
Netflix vươn lên, Blockbuster ngập trong trì trệ
Netflix tiếp tục phát triển với tốc độ đáng nể. Đến năm 2004, họ đã có hơn 1 triệu thuê bao trả phí. Trong khi đó, Blockbuster – bị tụt hậu về công nghệ – mới vội vã tung ra dịch vụ Blockbuster Online, cũng theo mô hình thuê DVD qua thư. Nhưng đã quá muộn.
Netflix không ngừng đầu tư vào công nghệ: tối ưu quy trình đóng gói, thương lượng với USPS (bưu điện Mỹ) để giảm chi phí vận chuyển, và đặc biệt là phát triển thuật toán gợi ý phim cá nhân hóa dựa trên hành vi người dùng – thứ mà Blockbuster chưa từng nghĩ tới.
Trong khi Netflix vận hành từ một kho trung tâm duy nhất, tiết kiệm hàng chục triệu USD mỗi năm, thì Blockbuster vẫn gồng gánh chi phí vận hành 9.000 cửa hàng, nhân viên, mặt bằng, điện nước và hàng tồn kho.
Streaming: Bước ngoặt lịch sử và cái kết của một đế chế
Năm 2007, Netflix chính thức tung ra dịch vụ xem phim trực tuyến (streaming) – cuộc cách mạng trong ngành giải trí. Người xem chỉ cần vài cú click là có thể tận hưởng nội dung tức thì, không cần đĩa, không cần ra cửa hàng, không cần chờ bưu điện giao hàng.
Blockbuster, mãi đến năm 2008 mới chính thức bước vào thị trường streaming. Nhưng đã quá muộn. Họ vừa thiếu công nghệ, vừa không đủ quyết tâm thay đổi chiến lược kinh doanh.
Netflix dần chuyển mình từ dịch vụ cho thuê sang nhà sản xuất nội dung, với các bộ phim gốc như House of Cards, Stranger Things, và hàng trăm show truyền hình ăn khách khác. Đến nay, Netflix có hơn 250 triệu người dùng trả phí trên toàn cầu, và là một trong những tên tuổi dẫn dắt ngành công nghiệp giải trí.
Sụp đổ: Một kết cục không thể tránh
Tháng 9/2010, Blockbuster nộp đơn xin bảo hộ phá sản. Đến năm 2013, gần như toàn bộ 9.000 cửa hàng của hãng đều đã bị đóng cửa. Giá trị thị trường của công ty bốc hơi chỉ trong vòng chưa đầy một thập kỷ.
Nguyên nhân? Không phải vì Netflix quá mạnh, mà vì Blockbuster quá chủ quan. Họ tin rằng hệ thống hiện tại là bất khả chiến bại, rằng người tiêu dùng sẽ mãi trung thành với mô hình cũ. Họ không chịu cắt giảm chi phí, không dám đóng cửa cửa hàng lỗ, và quan trọng hơn hết: không lắng nghe khách hàng.
Netflix, ngược lại, từ một startup non trẻ đã biến mình thành một đế chế toàn cầu chỉ trong vòng 20 năm – nhờ biết nhận diện nhu cầu mới, chấp nhận thay đổi, và khai thác công nghệ đúng lúc.
shared via fortune,
