Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung: Cơ hội vàng cho Ấn Độ, nhưng liệu có sẵn sàng đón nhận?
16/04/25
 |
| Ấn Độ, với lực lượng lao động khổng lồ, đã cố gắng chen chân vào ngành sản xuất của Trung Quốc trong một thời gian dài, nhưng các nhà máy của họ vẫn chưa sẵn sàng. Ảnh: Elke Scholiers/ The New York Times |
Khi Tổng thống Donald Trump phát động cuộc chiến thương mại với Trung Quốc bằng loạt thuế quan mới, không chỉ các nhà đầu tư mà cả các chính phủ khắp thế giới bắt đầu đánh giá lại chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong bối cảnh đó, Ấn Độ – quốc gia đông dân thứ hai thế giới với chi phí lao động thấp và tầng lớp kỹ sư trẻ hùng hậu – bỗng chốc được xem là “người hưởng lợi tiềm năng”. Nhưng liệu Ấn Độ đã sẵn sàng?
Tổng thống Trump đã áp mức thuế cao lên hàng trăm tỷ USD hàng hóa Trung Quốc nhằm buộc Bắc Kinh thay đổi cách tiếp cận thương mại và chấm dứt tình trạng bị cáo buộc là “ăn cắp sở hữu trí tuệ”. Điều này khiến chi phí sản xuất tại Trung Quốc tăng vọt, buộc các tập đoàn đa quốc gia phải tìm kiếm điểm đến thay thế trong chuỗi cung ứng. Ấn Độ – với thị trường nội địa khổng lồ, nguồn nhân lực giá rẻ và nói tiếng Anh – trở thành ứng viên hàng đầu.
Tuy nhiên, lợi thế tiềm năng không đồng nghĩa với sẵn sàng thực thi. Dù có lực lượng lao động trẻ và các trung tâm công nghệ như Bengaluru, Ấn Độ vẫn vướng nhiều rào cản: cơ sở hạ tầng yếu kém, thủ tục hành chính phức tạp, chính sách thu hút đầu tư không nhất quán và chi phí logistics cao hơn nhiều so với các đối thủ như Việt Nam hay Bangladesh.
Một ví dụ điển hình là hãng sản xuất điện tử Foxconn – đối tác lớn của Apple – từng cân nhắc rời một phần dây chuyền khỏi Trung Quốc. Nhưng thay vì dồn vốn vào Ấn Độ, hãng đã trải đều đầu tư sang cả Việt Nam và Indonesia, do lo ngại về tình trạng mất điện và tắc nghẽn tại các cảng biển Ấn Độ. Tương tự, nhiều tập đoàn công nghệ vẫn giữ Ấn Độ là trung tâm nghiên cứu – phát triển (R&D) chứ không phải trung tâm sản xuất chính.
Để cạnh tranh được, Ấn Độ cần thực hiện nhiều cải cách cấp bách. Dù chính phủ của Thủ tướng Narendra Modi đã có một số nỗ lực như chương trình “Make in India”, xây dựng hành lang công nghiệp và cải thiện thứ hạng môi trường kinh doanh, nhưng các doanh nghiệp nước ngoài vẫn phản ánh về sự thiếu minh bạch trong quy định, sự chậm trễ trong cấp phép và khó khăn khi mua đất.
Ngoài ra, rào cản lao động cũng là một thách thức. Dù có hơn 1 triệu kỹ sư tốt nghiệp mỗi năm, chất lượng đào tạo không đồng đều khiến nhiều công ty phải mất thêm chi phí đào tạo lại. Các quy định cứng nhắc về lao động cũng khiến các công ty khó mở rộng quy mô hoặc đóng cửa nếu cần thiết.
Tuy nhiên, một số dấu hiệu tích cực đang xuất hiện. Samsung đã mở một trong những nhà máy điện thoại lớn nhất thế giới tại Noida. Apple, thông qua đối tác sản xuất Wistron và Foxconn, đã bắt đầu lắp ráp một số mẫu iPhone tại Ấn Độ. Walmart sau khi mua Flipkart cũng đang tăng cường đầu tư hậu cần. Một số bang như Tamil Nadu và Karnataka chủ động mời gọi đầu tư bằng chính sách đất đai và thuế ưu đãi riêng.
Tầng lớp trung lưu Ấn Độ cũng là một “miếng bánh” hấp dẫn. Với hơn 400 triệu người tiêu dùng trẻ, ngày càng có nhiều tập đoàn xem Ấn Độ không chỉ là nơi sản xuất thay thế Trung Quốc, mà còn là thị trường tiêu thụ tăng trưởng cao. Điều này giúp các tập đoàn vừa giảm rủi ro địa chính trị, vừa có thể đặt chân vào thị trường mới nổi tiềm năng.
Câu hỏi then chốt là: Liệu Ấn Độ có thể chuyển hóa cơ hội thành kết quả thực tế? Cửa sổ cơ hội từ chiến tranh thương mại Mỹ - Trung sẽ không mở mãi. Các nhà hoạch định chính sách cần hành động quyết liệt hơn nữa để cải cách thể chế, nâng cấp cơ sở hạ tầng, đơn giản hóa thủ tục đầu tư, và nâng cao chất lượng giáo dục nghề. Nếu làm được điều đó, Ấn Độ hoàn toàn có thể trở thành “công xưởng thứ hai” của thế giới – và lần này không chỉ là giấc mơ.
Trong thế giới toàn cầu hóa đang tái định hình, Ấn Độ có thể không cần phải thay thế hoàn toàn Trung Quốc, nhưng có thể đóng vai trò “người chơi số hai” cực kỳ quan trọng trong hệ sinh thái sản xuất toàn cầu – nếu biết tận dụng đúng thời điểm.
shared via nytimes,
