Hàng giá rẻ Trung Quốc: cơn ác mộng toàn cầu cho việc làm
24/03/25
Hàng loạt nhà máy may mặc tại Indonesia đóng cửa, hàng trăm nghìn công nhân mất việc, ngành công nghiệp dệt may - từng là trụ cột kinh tế - đang đứng trên bờ vực sụp đổ. Đây không chỉ là câu chuyện của riêng Indonesia mà là một cuộc khủng hoảng lan rộng trên toàn cầu do làn sóng hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc tràn vào.
Làn sóng mất việc làm đáng báo động
Indonesia, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á, đã mất 250.000 việc làm trong ngành dệt may chỉ trong hai năm qua và con số này có thể lên đến 500.000 vào năm 2025. Đây là hậu quả trực tiếp từ việc hàng hóa Trung Quốc, với lợi thế sản xuất quy mô lớn và giá thành rẻ, chiếm lĩnh thị trường. Hiện tượng này gợi nhớ đến "Cú sốc Trung Quốc" từng khiến Mỹ mất 2,4 triệu việc làm giai đoạn 1999-2011, nhưng lần này tốc độ suy giảm còn khốc liệt hơn.
Các quốc gia khác cũng không nằm ngoài vòng xoáy này. Hàng Trung Quốc giá rẻ không chỉ bóp nghẹt ngành dệt may mà còn tấn công các lĩnh vực công nghệ cao như xe điện, linh kiện điện tử và thép. Các nền kinh tế mới nổi từ Brazil, Ấn Độ đến Thái Lan đều đang chứng kiến sự suy giảm nghiêm trọng trong sản xuất nội địa do bị hàng Trung Quốc cạnh tranh trực tiếp.
Chiến lược mở rộng xuất khẩu của Trung Quốc
Bối cảnh kinh tế nội địa suy yếu buộc Trung Quốc phải đẩy mạnh xuất khẩu. Khi nền kinh tế nước này đối mặt với cuộc khủng hoảng bất động sản từ năm 2020, Chủ tịch Tập Cận Bình đã chuyển hướng tập trung vào công nghiệp sản xuất. Kết quả là thặng dư thương mại Trung Quốc đạt mức kỷ lục gần 1.000 tỷ USD vào năm 2024, biến hàng hóa nước này thành "cơn lũ" đổ vào các thị trường toàn cầu.
Chính phủ Mỹ đã phản ứng bằng cách áp thuế quan đối với hàng Trung Quốc từ thời Tổng thống Trump và duy trì chính sách này dưới thời ông Biden. Đối phó với áp lực thuế, các doanh nghiệp Trung Quốc đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường khác như Đông Nam Á, Mỹ Latinh và châu Phi, đẩy các doanh nghiệp bản địa vào thế cạnh tranh bất lợi.
Các quốc gia đối phó như thế nào?
Trước sức ép của hàng hóa Trung Quốc, nhiều chính phủ đã buộc phải hành động:
- Mexico nâng thuế nhập khẩu dệt may từ Trung Quốc lên tới 35% và đang cân nhắc mở rộng thuế quan với các mặt hàng khác.
- Thái Lan áp dụng VAT 7% với hàng nhập khẩu giá rẻ, đồng thời tìm cách hạn chế ảnh hưởng từ các nền tảng thương mại điện tử Trung Quốc.
- Malaysia đã áp thuế bán hàng 10% với các giao dịch mua sắm trực tuyến giá trị thấp.
- Ấn Độ thực hiện hàng loạt biện pháp chống bán phá giá đối với pin mặt trời, giấy bạc và linh kiện điện thoại di động.
- Việt Nam yêu cầu các nền tảng thương mại điện tử Trung Quốc như Temu và Shein tạm dừng hoạt động do chưa hoàn tất thủ tục pháp lý.
Tuy nhiên, không phải quốc gia nào cũng dễ dàng kiểm soát hàng Trung Quốc. Lý do là Bắc Kinh không chỉ đóng vai trò là đối tác thương mại lớn nhất mà còn cung cấp nguồn vốn đầu tư khổng lồ cho hạ tầng và sản xuất. Chẳng hạn, tại Indonesia, dù ngành dệt may trong nước đang khủng hoảng, chính phủ vẫn tránh đối đầu trực diện với Trung Quốc do phụ thuộc vào dòng vốn từ Bắc Kinh cho các dự án chiến lược.
Bài học cho doanh nhân và chính phủ
Hàng Trung Quốc không chỉ là một đối thủ cạnh tranh mà còn là một thách thức chiến lược đối với nhiều quốc gia. Bài toán đặt ra không chỉ là thuế quan hay các biện pháp bảo hộ, mà còn là làm sao nâng cao năng lực cạnh tranh nội địa, giảm sự phụ thuộc vào hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc. Đây là thời điểm để chính phủ và doanh nghiệp hành động một cách quyết liệt nhằm bảo vệ nền kinh tế và việc làm trong nước, trước khi quá muộn.
shared via bloomberg,
