Trump nhắm vào chip và dược phẩm: Bảo vệ an ninh quốc gia hay khuấy động bất ổn toàn cầu?
15/04/25
 |
| Một tấm bán dẫn. Tổng thống Trump lập luận rằng thuế quan đối với chip sẽ buộc các công ty phải di dời nhà máy của họ đến Mỹ. Ảnh: Lam Yik Fei/ The New York Times |
Tổng thống Donald Trump vừa khởi động một cuộc điều tra thương mại mới nhắm vào hai lĩnh vực tối quan trọng: chất bán dẫn (chip) và dược phẩm. Mục tiêu? Áp thuế theo Điều 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại 1962 – một cơ chế cho phép chính phủ đánh thuế để bảo vệ “an ninh quốc gia”.
Lập luận của Trump rất rõ: Mỹ quá phụ thuộc vào chip nhập từ châu Á – đặc biệt là Đài Loan, và thuốc từ Trung Quốc, Ấn Độ, Ireland. “Chúng ta không còn tự sản xuất thuốc. Chúng ta không nên lệ thuộc vào kẻ thù để có… đạn pháo,” một cố vấn Nhà Trắng ví von.
Từ khẩu hiệu "Made in America" đến cú xoay chính sách
Trump khẳng định: “Thuế càng cao, nhà máy quay về càng nhanh.” Ông lấy ví dụ từ Apple, Nvidia và TSMC – các công ty công nghệ vừa cam kết đầu tư hàng trăm tỷ USD mở rộng sản xuất tại Mỹ. Đặc biệt, Nvidia sẽ xây dựng hạ tầng AI trị giá tới 500 tỷ USD trong 4 năm tới – hoàn toàn trên đất Mỹ.
Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng tình. Các chuyên gia cho rằng thuế không thể thay thế hoàn toàn cho các chính sách công nghiệp khôn ngoan như CHIPS Act – gói hỗ trợ 50 tỷ USD của chính quyền Biden. Trump chỉ trích chương trình này là “lãng phí tiền”, khẳng định thuế là đủ để ép doanh nghiệp về nước.
Nhưng thực tế, các nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật và Đài Loan đều đang trợ giá sản xuất chip bằng chính sách thuế, đất đai, và quỹ phát triển. Nếu Mỹ đơn phương hành động, liệu có đủ lực để xoay chuyển cán cân?
Dược phẩm: Một mặt trận ít được nhắc đến nhưng cực kỳ nhạy cảm
Trump tuyên bố: “Chúng ta không còn tự làm thuốc” – một nhận định phóng đại, nhưng phản ánh đúng sự lo ngại: quá nhiều nguyên liệu dược (API) đến từ nước ngoài, nhất là Trung Quốc.
Tuy nhiên, nhiều loại thuốc vẫn được sản xuất hoặc pha trộn tại Mỹ. Nếu đánh thuế mạnh, giá thuốc có thể tăng – ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống y tế và người tiêu dùng.
Tác động thực tế: bất định – rủi ro – và "thả mồi bắt bóng"?
Ngay sau tuyên bố của Trump, cổ phiếu các hãng như GM, Ford tăng vọt khi ông gợi ý sẽ tạm hoãn thuế cho các hãng ô tô. Apple, từng phản đối mạnh mẽ chính sách thuế, cũng vừa được “giúp đỡ”. Điều này đặt ra câu hỏi: liệu đây là chiến lược quốc gia hay là điều chỉnh chính sách theo "case-by-case" tùy đối tượng vận động?
Bản thân các doanh nghiệp cũng đang bối rối. Nhiều CEO hoan nghênh định hướng “sản xuất tại Mỹ”, nhưng lại lo ngại vì thiếu nhất quán, thiếu hệ thống đánh thuế rõ ràng với chip “ẩn” trong hàng điện tử nhập khẩu. Trong khi đó, phần lớn chip thực tế không nhập trực tiếp, mà “ẩn” trong ô tô, máy giặt, đồ chơi từ châu Á và Mexico.
Chiến lược một chiều – hay cần liên minh nhiều chiều?
Mỹ chỉ chiếm 25% nhu cầu toàn cầu với hàng hóa chứa chip. Nếu đơn độc hành động, việc tăng giá đầu vào sẽ gây tổn hại cho chính doanh nghiệp Mỹ – trong khi chuỗi cung ứng châu Á vẫn được hậu thuẫn bởi các chính phủ nước ngoài.
Jimmy Goodrich, cố vấn cấp cao của RAND Corporation, kết luận: “Thuế chỉ hiệu quả nếu được sử dụng thông minh – như một phần trong chiến lược tổng thể gồm ưu đãi thuế, trợ cấp mua chip nội địa, và phối hợp với đồng minh để hạn chế nguồn cung dư thừa từ Trung Quốc.”
shared via nytimes,
