Nhật Bản đấu giá gạo: Khi “vàng trắng” trở thành cuộc chơi đầu cơ
29/03/25
 |
| Gạo dự trữ trong một nhà kho của chính phủ tại tỉnh Kanagawa của Nhật Bản vào tháng 3. Ảnh: Kazuhiro Nogi/Agence France-Presse — Getty Images |
Lần đầu tiên sau nhiều năm, chính phủ Nhật Bản phải tổ chức một cuộc đấu giá gạo từ kho dự trữ chiến lược – một động thái hiếm hoi nhưng cần thiết trong bối cảnh quốc gia này đang trải qua cuộc khủng hoảng gạo “không thể tưởng tượng nổi”, theo lời Bộ trưởng Nông nghiệp Taku Eto.
165.000 tấn gạo được đưa ra đấu giá trong ba ngày, tương đương khoảng hai tỷ bát cơm, nhằm bù đắp lượng thiếu hụt hơn 200.000 tấn mà báo chí Nhật cho là đã “bốc hơi”. Đây là lần đầu tiên kho dự trữ quốc gia – vốn dành để đối phó thiên tai hoặc mất mùa – được khai thác nhằm xử lý các vấn đề phân phối và giá cả.
Cơn khủng hoảng bắt đầu từ mùa hè 2023, khi thời tiết nắng nóng kỷ lục làm giảm sản lượng thu hoạch, cộng thêm tâm lý hoảng loạn tích trữ khi có cảnh báo thiên tai. Trong khi đó, chính sách kiểm soát sản lượng nghiêm ngặt vốn nhằm giữ giá cao và bảo vệ nông dân khiến hệ thống dễ tổn thương khi chuỗi cung ứng bị gián đoạn.
Giá gạo tăng phi mã – túi 5kg nay gần 4.000 yên (~27 USD), gấp đôi năm ngoái. Một số chuỗi siêu thị đã phải giới hạn lượng mua của khách, trong khi nhiều nhà hàng buộc tăng giá món ăn phổ thông. Đáng chú ý, việc thay đổi chính sách phân phối cho phép nông dân bán gạo linh hoạt hơn, dẫn đến khó kiểm soát dòng chảy hàng hóa. Các chuyên gia cho rằng, điều này kết hợp với niềm tin giá sẽ tiếp tục tăng đã tạo điều kiện cho hoạt động đầu cơ tích trữ, biến gạo – một nhu yếu phẩm thiết yếu – thành công cụ “chơi tiền”.
Giới doanh nghiệp và nhà đầu tư đang chờ kết quả chính thức từ cuộc đấu giá: 165.000 tấn đầu tiên đã được phân phối ra sao, ai là bên trúng thầu, và liệu số gạo này có nhanh chóng đến tay các nhà bán lẻ. 66.000 tấn còn lại sẽ tiếp tục được đấu giá sau.
Đây là phép thử lớn với khả năng điều tiết thị trường của chính phủ, đặc biệt trong bối cảnh niềm tin người tiêu dùng bị lung lay. Nhật Bản tiêu thụ khoảng 50 triệu tấn gạo mỗi năm; mỗi người ăn khoảng 50kg/năm, gấp 4 lần người Mỹ. Vì thế, bất ổn gạo không chỉ là chuyện giá cả, mà còn là nỗi lo lắng hiện hữu với hàng triệu gia đình và doanh nghiệp nhỏ.
Như ông Takao Iizuka – chủ một cửa hàng bán cơm nắm tại Tokyo – chia sẻ: “Đây là lần đầu tiên trong 30 năm tôi thấy lo lắng đến vậy về nguồn cung. Nếu thiếu gạo, tôi không biết cửa hàng có thể trụ nổi đến mùa sau không.”
shared via nytimes,
