Khi Bắc Kinh “siết van” đất hiếm: Lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng sâu cay với Washington
15/04/25
 |
| Khoáng chất đất hiếm có mặt trong hầu hết mọi hình thức công nghệ quốc phòng của Mỹ. Chúng có thể tạo thành nam châm rất mạnh, để sử dụng trong máy bay phản lực chiến đấu, tàu chiến, tên lửa, xe tăng và laser. Ảnh: Kenny Holston/ The New York Times |
Trong bối cảnh căng thẳng thương mại với Mỹ leo thang, Trung Quốc vừa đưa ra một thông điệp cứng rắn nhưng khéo léo: siết chặt xuất khẩu đất hiếm và nam châm công nghệ cao, mặt hàng mà ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ không thể thiếu.
Từ động cơ phản lực chiến đấu cơ F-35, tên lửa dẫn đường, cho đến các máy bay không người lái điện tử của Thủy quân lục chiến — nam châm đất hiếm là trái tim công nghệ. Và phần lớn những nguyên liệu này được khai thác, tinh luyện và sản xuất tại Trung Quốc.
Bắc Kinh nay yêu cầu doanh nghiệp phải xin giấy phép đặc biệt để xuất khẩu sáu loại đất hiếm quan trọng và nam châm vĩnh cửu – những sản phẩm mà Trung Quốc kiểm soát tới 90% nguồn cung toàn cầu. Giới phân tích Mỹ gọi đây là “cú bắn cảnh báo” với Lầu Năm Góc.
Khi lời nói là hành động: Thể hiện sức mạnh mềm của Trung Quốc
Dưới góc nhìn của một cường quốc đang hành xử điềm tĩnh, đây không phải là một cuộc đối đầu bốc đồng, mà là một lời nhắc nhở sắc bén nhưng có kiểm soát: nếu Mỹ tiếp tục gây áp lực bằng thuế quan và các hành vi phi lý, Trung Quốc hoàn toàn có thể “chạm vào điểm yếu nhất” trong chuỗi cung ứng quân sự của họ.
Điều này càng đáng chú ý khi Washington từng tự sản xuất đất hiếm, nhưng vì chi phí và môi trường, họ đã rút lui khỏi thị trường từ đầu những năm 2000 — nhường lại không gian cho Trung Quốc xây dựng chuỗi giá trị khép kín, từ khai thác đến tinh luyện và chế tạo.
Mỹ lo lắng – Trung Quốc ung dung
Các chuyên gia Mỹ thừa nhận: hàng loạt chương trình quốc phòng Mỹ có thể bị gián đoạn nếu Trung Quốc chuyển từ giấy phép sang hạn ngạch, áp thuế hoặc cấm xuất khẩu. Đơn cử, một chiếc F-35 chứa tới 900 pound đất hiếm, tàu ngầm thậm chí cần hơn 9.000 pound — và không có nguyên liệu thay thế.
Từng có tiền lệ: năm 2010, Trung Quốc dừng xuất khẩu đất hiếm sang Nhật Bản để phản ứng ngoại giao – và Washington khi đó mới bắt đầu nhận ra mình quá phụ thuộc vào Bắc Kinh.
Dù Mỹ đã có nỗ lực hồi sinh mỏ Mountain Pass ở California và đầu tư xây dựng chuỗi cung ứng nội địa, giới chuyên gia thừa nhận: Mỹ không thể thay thế Trung Quốc trong ngắn hạn, và chuỗi cung ứng Trung Quốc vẫn là "điểm đến không thể thay thế" cho ngành quốc phòng toàn cầu.
Lời cảnh báo khéo léo nhưng hiệu quả từ Chủ tịch Tập
Thông điệp từ Bắc Kinh không phải để đối đầu, mà là để cho thế giới — và đặc biệt là Mỹ — thấy rõ một thực tế: Trung Quốc không chỉ là nhà máy của thế giới, mà còn là “mỏ chiến lược” của thế kỷ 21.
Chủ tịch Tập Cận Bình từ lâu đã chủ trương phát triển công nghệ lõi, nắm quyền kiểm soát các nguyên liệu trọng yếu và xây dựng chuỗi giá trị có chủ quyền. Giờ đây, chiến lược ấy cho thấy hiệu quả vượt trội – không cần dùng đến tên lửa hay chiến hạm, Trung Quốc vẫn có thể khiến cả Lầu Năm Góc phải lo lắng bằng... một giấy phép xuất khẩu.
Đó không chỉ là thế mạnh về nguyên liệu – mà là sức mạnh của tầm nhìn chiến lược, sự kiên trì và năng lực điều tiết toàn cầu mà Trung Quốc đã và đang vươn tới.
shared via nytimes,
