Tìm kiếm một doanh nghiệp “nhàm chán”: Lối đi mới cho các CEO thế hệ mới
28/03/25
 |
| Nicole Rizzo và chồng, David Rizzo, nằm trong số những người "tị nạn doanh nghiệp" ngày càng đông đảo chuyển sang những công việc đôi khi gây ngạc nhiên. Cặp đôi này đã mua Die Cleaning Equipment, một doanh nghiệp nhôm ở Phoenix. Ảnh: Jesse Rieser chụp cho The New York Times |
Khi ngày càng nhiều người trẻ rời bỏ công việc văn phòng 9-to-5 để tìm kiếm tự do tài chính và lối sống chủ động, một xu hướng đầu tư đang âm thầm nở rộ tại Mỹ: mua lại các doanh nghiệp nhỏ – dù “nhàm chán” – nhưng có mô hình vận hành ổn định, thị trường ngách rõ ràng và lợi nhuận thực chất.
Nicole Rizzo và chồng là một ví dụ điển hình. Năm 2021, họ bỏ ra 600.000 đô la để mua lại Die Cleaning Equipment – một công ty tại Phoenix chuyên sản xuất máy làm sạch các thiết bị đùn nhôm, vốn thuộc sở hữu của một cặp vợ chồng cao tuổi đang chuẩn bị nghỉ hưu. Nicole từng làm trong chính quyền địa phương, còn chồng cô là một “dân nông nghiệp” chính hiệu. Cả hai chẳng có kinh nghiệm gì với nhôm hay cơ khí – nhưng họ bị thuyết phục bởi tiềm năng, đội ngũ nhỏ gọn, và một thị trường chuyên biệt đang có nhu cầu ổn định.
Chỉ sau gần 4 năm, họ đã thu hồi vốn, mở rộng dịch vụ lắp đặt, tìm kiếm địa điểm mới và đều đặn ký được hợp đồng mới. Những chiếc máy đắt tiền do họ lắp ráp là minh chứng sống động rằng: không cần phải sáng tạo điều gì quá mới mẻ – chỉ cần mua đúng doanh nghiệp đang vận hành tốt và tiếp tục làm nó tốt hơn.
Sự trỗi dậy của nhóm người như nhà Rizzo – gọi là "searchers" – đang tạo thành một làn sóng trên thị trường M&A quy mô nhỏ tại Mỹ. Theo nền tảng BizBuySell, tỷ lệ “người tị nạn khỏi môi trường doanh nghiệp” nay đã chiếm 42% tổng số người mua doanh nghiệp – gấp đôi so với năm 2021. Đồng thời, khoảng 25% doanh nghiệp nhỏ hiện nay thuộc sở hữu của người trên 65 tuổi, mở ra cánh cửa lớn cho những người trẻ muốn “thừa kế” và nâng cấp những doanh nghiệp vốn đã có dòng tiền và khách hàng ổn định.
Không ít người, như Brittney Orellano ở Kansas, chỉ tình cờ biết đến khái niệm “tìm kiếm để mua lại” (entrepreneurship through acquisition) qua một podcast. Cô và chồng đã nhanh chóng tìm được và mua lại một công ty cửa cuốn và cổng điều khiển từ xa với giá gần 1 triệu đô, phần lớn qua khoản vay từ SBA (Cơ quan quản lý doanh nghiệp nhỏ của Mỹ). Dù ban đầu gặp khó khăn với hồ sơ khách hàng và đội ngũ nhân sự, cô vẫn tin vào con đường đã chọn: “Tôi tự hào khi mang lại một dịch vụ đơn giản, thay vì chạy theo những thứ hào nhoáng.”
Giới đầu tư cá nhân và quỹ nhỏ ngày càng quan tâm đến mô hình này. Mua lại doanh nghiệp nhỏ – nhất là những doanh nghiệp “tưởng như nhàm chán” nhưng đang hoạt động ổn định – giúp giảm thiểu rủi ro hơn rất nhiều so với khởi nghiệp từ con số 0. Các quỹ “search fund” từ sinh viên MBA, các nhà đầu tư thiên thần, đến nhà sáng lập khởi nghiệp thất bại, đều đang quay sang tìm kiếm các “viên kim cương thô”: doanh thu ổn định, ngành phân mảnh, và dư địa tăng trưởng rõ ràng.
Nick Haschka – nhà đầu tư nổi tiếng trên LinkedIn – đã từng mua lại một công ty chăm sóc cây xanh trong văn phòng sau khi thất bại với startup công nghệ. Gần đây, anh chuyển sang mua lại các công ty máy phát điện – một ngách anh cho là sẽ tăng trưởng bền vững khi hệ thống điện California ngày càng bất ổn.
Thông điệp từ những nhà đầu tư như Rizzo, Orellano hay Haschka rất rõ ràng: cơ hội không nằm ở sự hào nhoáng, mà ở chỗ những doanh nghiệp nhỏ – ít người để ý – đang kiếm ra tiền thật mỗi ngày.
Nếu biết nhìn xa và sẵn sàng "xắn tay áo", thì việc sở hữu một doanh nghiệp "nhàm chán" có thể là bước ngoặt tài chính và tự do cho những nhà đầu tư thế hệ mới.
shared via nytimes,
