Masayoshi Son và canh bạc tỷ USD: “Cuộc cách mạng hai thế kỷ mới có một lần” của trí tuệ nhân tạo trong ngành ô tô
07/10/25
Masayoshi Son – nhà sáng lập và Chủ tịch Tập đoàn SoftBank Group – chưa bao giờ là người sợ rủi ro. Nhưng ngay cả với danh tiếng của một nhà đầu tư mạo hiểm kiệt xuất, tuyên bố mới nhất của ông vẫn khiến giới công nghệ sửng sốt: trí tuệ nhân tạo sẽ mang đến một “cuộc cách mạng hai thế kỷ mới có một lần” cho ngành công nghiệp ô tô – và người tiên phong cho làn sóng ấy không ai khác ngoài Alex Kendall, chàng doanh nhân 32 tuổi đến từ Anh.
Trải nghiệm khiến tỷ phú Nhật phải thốt lên “tuyệt vời”
Một buổi chiều tháng 9, chiếc xe tự lái mang logo Wayve – startup do Kendall sáng lập – lăn bánh qua những con phố chật hẹp của khu Minato, trung tâm tài chính sầm uất của Tokyo. Bên trong xe, Kendall ngồi ở ghế lái, còn Masayoshi Son ở ghế hành khách, quan sát tỉ mỉ từng chuyển động. Dòng người, xe đạp, xe giao hàng đan xen dày đặc, nhưng chiếc xe vẫn tự tin rẽ qua từng góc phố mà không cần bất kỳ thao tác nào từ con người.
“Tuyệt vời!” – Son thốt lên bằng tiếng Anh, rồi chuyển sang tiếng Nhật: “Đây là công nghệ lái tự động 2.0 thực thụ.” Sau chuyến đi, ông chia sẻ với báo Nikkei rằng mình vừa chứng kiến một bước ngoặt tương tự như thời điểm Steve Jobs giới thiệu chiếc iPhone đầu tiên. “Steve Jobs đã tạo ra cuộc cách mạng hai thế kỷ mới có một lần trong ngành điện thoại. Alex sẽ làm điều đó với ngành ô tô.”
Wayve – “Apple của ngành ô tô” trong kỷ nguyên AI
Thành lập năm 2017, Wayve tập trung phát triển hệ thống điều khiển xe tự hành dựa trên trí tuệ nhân tạo. Thay vì phụ thuộc vào bản đồ độ chính xác cao hay cảm biến Lidar đắt tiền, công nghệ của Wayve vận hành dựa trên khả năng tự học và tự quyết định theo thời gian thực. AI của họ được huấn luyện để hiểu và phản ứng với môi trường như con người: quan sát, suy luận và hành động.
Sự khác biệt ấy khiến Wayve trở thành cái tên đặc biệt trong “rừng” các startup xe tự hành. Tháng 5/2024, SoftBank Group dẫn đầu vòng gọi vốn trị giá 1,05 tỷ USD, với sự tham gia của Microsoft và Nvidia. Theo tiết lộ của Son, SoftBank hiện nắm khoảng 30% cổ phần, trở thành cổ đông lớn nhất của Wayve.
Kendall nói sau buổi thử nghiệm: “Việc xe của chúng tôi vận hành an toàn tại Tokyo – một trong những nơi khó nhất thế giới cho xe tự hành – là bằng chứng cho năng lực của AI mà chúng tôi đang xây dựng."
Với Son, điều đó không chỉ là thành công công nghệ, mà còn là điểm khởi đầu cho một kỷ nguyên mới của nhân loại – nơi AI không chỉ lái xe, mà còn điều phối toàn bộ hạ tầng vận tải, giảm gần như bằng không các vụ tai nạn, và biến xe hơi thành những “cỗ máy tư duy” thực thụ.
Masayoshi Son và tầm nhìn về siêu trí tuệ nhân tạo
Từ nhiều năm nay, Masayoshi Son luôn theo đuổi khái niệm ASI – Artificial Super Intelligence, tức trí tuệ siêu nhân tạo. Ông tin rằng AI không chỉ mô phỏng trí tuệ con người mà còn vượt xa nó, trở thành động lực trung tâm của nền kinh tế toàn cầu trong vài thập kỷ tới.
Ông từng giới thiệu dự án Stargate – kế hoạch xây dựng hạ tầng điện toán AI quy mô quốc gia tại Mỹ, với những “siêu cụm nhà máy” trị giá lên tới 1.000 tỷ USD, nơi robot và xe tự hành có thể phối hợp vận hành hoàn toàn tự động.
Son khẳng định: “Trong tương lai không xa, tai nạn giao thông sẽ gần như bằng không, và những chiếc xe của Wayve sẽ di chuyển tự do trên mọi con đường." Với ông, AI không chỉ là công cụ, mà là nền tảng định hình lại nền văn minh nhân loại.
Tại cuộc họp cổ đông tháng 6 vừa qua, Son cho biết tổng doanh thu tiềm năng từ AI có thể đạt 600 nghìn tỷ yên, nhưng chỉ một nhóm nhỏ doanh nghiệp đủ năng lực để chiếm lĩnh “miếng bánh” khổng lồ này. “SoftBank phải là một trong số đó,” ông nói.
SoftBank – từ đế chế viễn thông thành tập đoàn AI toàn cầu
Thập niên 2010, SoftBank nổi tiếng với những khoản đầu tư mạo hiểm thông qua hai quỹ Vision Fund, rót hàng chục tỷ USD vào hàng trăm startup trên thế giới. Nhưng sau nhiều khoản thua lỗ nặng nề, Son bắt đầu tái cấu trúc toàn bộ chiến lược, chuyển hướng tập trung toàn lực vào trí tuệ nhân tạo.
Hiện nay, SoftBank không còn được nhìn nhận là một tập đoàn đầu tư đa ngành, mà là một công ty AI đúng nghĩa. Nhà phân tích Takashi Nakagawa tại Tokai Tokyo nhận định: “Nhà đầu tư đã thay đổi cách nhìn. Họ xem SoftBank là doanh nghiệp công nghệ trí tuệ nhân tạo, chứ không còn là quỹ đầu tư mạo hiểm như trước đây."
Sự thay đổi này được thể hiện rõ qua loạt thương vụ lớn. Tháng 3/2024, SoftBank chi tới 30 tỷ USD trong tổng số 40 tỷ USD vòng huy động mới của OpenAI – công ty đứng sau ChatGPT. Khoản đầu tư này giúp SoftBank trở thành một trong những cổ đông lớn, trong khi OpenAI chuẩn bị đợt bán cổ phần thứ cấp với định giá khoảng 500 tỷ USD.
Chuyên gia Paul Golding của ngân hàng Macquarie cho rằng: “SoftBank đang dùng lợi nhuận từ các khoản đầu tư ngoài AI để tái đầu tư vào lĩnh vực AI cốt lõi. Họ đang xây dựng một hệ sinh thái xung quanh AI thay vì chỉ đầu tư rải rác như trước.”
Những con số biết nói
Nhờ làn sóng AI và đặc biệt là thành công của Arm Holdings – công ty thiết kế chip thuộc sở hữu phần lớn của SoftBank – tập đoàn này đã có quý lợi nhuận đầu tiên sau bốn năm. Báo cáo tháng 7 cho thấy SoftBank đạt lợi nhuận ròng 421,8 tỷ yên (2,9 tỷ USD) trong quý 2, chủ yếu nhờ giá trị danh mục Vision Fund tăng mạnh.
Giá cổ phiếu của các doanh nghiệp trong danh mục như Coupang, Grab, và đặc biệt là Nvidia, đã giúp giá trị tài sản ròng của SoftBank tăng 26% trong vòng ba tháng, đạt 32,4 nghìn tỷ yên. Một nửa trong số đó đến từ giá trị vốn hóa tăng vọt của Arm – biểu tượng cho vị thế mới của SoftBank trong chuỗi cung ứng AI toàn cầu.
Oliver Matthew
, Giám đốc nghiên cứu người tiêu dùng châu Á tại CLSA, nhận xét: “SoftBank đã chứng minh khả năng chuyển mình đáng kinh ngạc. Họ đã làm điều tương tự trong thập niên trước với Sprint và Arm. Và lần này, họ đang đặt cược đúng hướng vào cuộc cách mạng AI.”
Con đường gập ghềnh phía trước
Tuy nhiên, Son hiểu rõ hành trình chinh phục “đế chế AI” sẽ không dễ dàng. Theo phân tích của Bain & Co., ngành AI toàn cầu sẽ cần đạt 2.000 tỷ USD doanh thu hằng năm vào năm 2030 để thu hồi vốn đầu tư – nhưng hiện tại, dự báo chỉ đạt khoảng 1.200 tỷ USD. Khoảng trống 800 tỷ USD này cho thấy con đường hoàn vốn của những khoản đầu tư khổng lồ vẫn còn nhiều chông gai.
Ngoài ra, việc hàng loạt tập đoàn đồng loạt xây dựng trung tâm dữ liệu khiến ngành hạ tầng điện toán đối mặt với thiếu hụt năng lực thi công và khan hiếm điện năng – yếu tố sống còn của AI. Từ Mỹ, Nhật Bản đến châu Âu, các chính phủ đều phải đối mặt với câu hỏi: ai sẽ cung cấp đủ điện cho các “siêu nhà máy dữ liệu” của tương lai?
Song Masayoshi Son không phải người dễ lùi bước. Với ông, AI là “vũ khí sinh tồn” của thế kỷ 21, và SoftBank phải là một trong những tập đoàn nắm giữ quyền kiểm soát nó. Trong bài phát biểu tại đại hội cổ đông thường niên, ông tuyên bố:
“Trong 10 năm tới, SoftBank sẽ trở thành nền tảng hàng đầu thế giới về siêu trí tuệ nhân tạo – giống như Google, Apple, Microsoft, Amazon và Meta đã từng định nghĩa kỷ nguyên kỹ thuật số.”
Cơn khát cách mạng và niềm tin vào “thế hệ thứ hai”
Masayoshi Son từng được biết đến là “kẻ mộng mơ” của giới tài chính Nhật Bản. Ông sẵn sàng đặt cược vào những ý tưởng táo bạo nhất, từ Yahoo! Nhật Bản, Alibaba đến giờ là AI. Nhưng khác với những năm 2000, khi công nghệ Internet mở ra thời đại mới cho thương mại điện tử, giờ đây Son tin rằng AI sẽ tái định nghĩa toàn bộ nền kinh tế toàn cầu.
Chuyến đi cùng chiếc xe tự hành Wayve có thể chỉ kéo dài vài chục phút, nhưng trong mắt Son, đó là khoảnh khắc tượng trưng cho cuộc cách mạng mới của nhân loại. Một thế giới nơi xe hơi biết suy nghĩ, hạ tầng giao thông tự vận hành, và robot hợp tác với con người để sáng tạo không ngừng.
Ông nói sau chuyến lái thử: “Chúng ta đang đứng trước một kỷ nguyên mà mỗi chiếc xe sẽ thông minh hơn cả con người từng điều khiển nó. Và điều đó sẽ xảy ra sớm hơn mọi người nghĩ.”
Với khoản đầu tư 1,05 tỷ USD vào Wayve, Masayoshi Son không chỉ rót tiền vào một startup, mà đang đặt cược vào tương lai của trí tuệ nhân tạo – canh bạc có thể làm thay đổi cả ngành công nghiệp ô tô, và có lẽ, cả thế giới.
shared via Financial Times,
