Khi kỹ sư Philippines điều khiển robot ở Nhật Bản
27/10/25
 |
| Nguồn: Rest of World |
Trong kỷ nguyên tự động hóa và trí tuệ nhân tạo (AI), ranh giới giữa con người và máy móc đang mờ dần. Tại Philippines, hàng chục kỹ sư trẻ ngồi trong các tòa nhà tại Manila, nhưng lại điều khiển những cánh tay robot đang hoạt động ở Tokyo. Mô hình “lao động số” này không chỉ phản ánh sự thay đổi trong cách làm việc toàn cầu mà còn mở ra chương mới cho ngành công nghiệp nhân lực công nghệ cao.
Làm việc xuyên biên giới với robot
Tại tòa nhà ở khu tài chính Makati, Manila, khoảng 60 nhân viên trẻ đang điều khiển những robot chuyên sắp xếp hàng hóa tại các cửa hàng tiện lợi ở Nhật Bản. Khi robot gặp sự cố như làm rơi lon nước hay kẹt trong kệ hàng, họ đeo kính thực tế ảo (VR) và dùng cần điều khiển để xử lý từ xa.
Những robot này do công ty khởi nghiệp Telexistence có trụ sở tại Tokyo phát triển, hoạt động dựa trên nền tảng Nvidia và Microsoft. Kể từ năm 2022, hệ thống robot của hãng được triển khai tại hơn 300 cửa hàng FamilyMart và Lawson, và sắp tới là chuỗi 7-Eleven.
Juan Paolo Villonco, nhà sáng lập Astro Robotics - đơn vị vận hành robot tại Manila cho biết: “Nhật Bản đang gặp khó khăn trong việc tuyển nhân công cho các công việc sắp xếp hàng hóa. Nếu có thì chi phí lao động cũng rất cao.”
Mỗi nhân viên điều khiển trung bình 50 robot cùng lúc. Dù phần lớn các thao tác được tự động hóa, khoảng 4% tình huống vẫn cần can thiệp thủ công, thường khi robot gặp vấn đề trong việc xử lý vật thể phức tạp như chai nước lăn đi hoặc vật cứng phản chiếu ánh sáng. Việc mô phỏng chính xác cách cầm nắm của con người – từ độ ma sát đến cảm giác kim loại trong tay vẫn là thách thức lớn của ngành robot học. Khi đó, con người trở thành “bàn tay cứu hộ” của máy.
Lao động công nghệ: cơ hội và đánh đổi
Philippines, vốn được xem là trung tâm gia công toàn cầu, đang chứng kiến làn sóng tuyển dụng mạnh mẽ cho các vị trí liên quan đến tự động hóa và AI. Ông Jose Mari Lanuza, trưởng nhóm nghiên cứu tại Trung tâm Công nghệ Sigla Research Center ở Manila, nhận định: “Các công ty công nghệ thông tin đang lao vào cuộc đua tìm kiếm nguồn lao động kỹ thuật giá rẻ ở châu Á.”
Những vị trí này đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao hơn nhiều so với các công việc phổ biến như kiểm duyệt nội dung hay huấn luyện mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) – các lĩnh vực thường gắn với thị trường lao động ở các nước đang phát triển.
Tuy nhiên, mức lương và điều kiện lao động của họ vẫn chưa tương xứng. Nhiều người chỉ được thuê theo dạng hợp đồng ngắn hạn, nhận mức thu nhập thấp hơn đáng kể so với đồng nghiệp ở các quốc gia phát triển. Theo giáo sư Lionel Robert thuộc Đại học Michigan (Mỹ), mô hình này có thể làm giảm giá trị tự thân của người lao động.
“Ngày nay, họ không còn bị mất việc vì máy móc nữa, mà trở thành người giám sát máy móc làm việc. Họ như một ‘phiên bản thay thế’ của robot,” ông Robert nói.
Trong khi đó, giáo sư Rowel Atienza của Đại học Philippines cho biết, khoảng một phần ba sinh viên ngành học máy (machine learning) của ông hiện đang được tuyển dụng bởi các công ty nước ngoài, trong đó có nhiều tập đoàn Mỹ.
Công việc điều khiển robot từ xa cũng đầy áp lực. Các kỹ sư cho biết họ thường xuyên bị chóng mặt, hoa mắt do say mạng – hiện tượng tương tự say tàu xe khi sử dụng VR lâu. Trong ca làm kéo dài 8 tiếng, mỗi người điều khiển robot khoảng 50 lần, mỗi lần mất trung bình 5 phút để xử lý lỗi hoặc tình huống bất thường.
Tự động hóa không đồng nghĩa với mất việc
Toàn cầu đang bước vào giai đoạn tăng tốc của tự động hóa. Theo hãng nghiên cứu MarkNtel Advisors, thị trường AI dự kiến tăng gấp 8 lần, đạt 43 tỷ USD vào năm 2030, trong khi thị trường robot công nghiệp cũng sẽ gần như nhân đôi quy mô.
Giáo sư Lionel Robert cho rằng: “Sự kết hợp giữa tự động hóa và xu hướng dịch chuyển sản xuất ra nước ngoài là bước ngoặt lớn đối với nhiều quốc gia, trong đó có Mỹ.” Ông nhận định tự động hóa có thể khiến một số ngành giảm việc làm tại địa phương, song lại tạo thêm nhu cầu về lao động lành nghề – nhóm được trả lương cao hơn.
Tuy nhiên, chi phí phát triển hệ thống AI tại Mỹ đang ở mức rất cao: từ 10.000 USD cho một chatbot cơ bản đến 300.000 USD cho hệ thống cấp doanh nghiệp. Trong khi đó, mức này tại Philippines hay Ấn Độ thấp hơn nhiều, giúp các công ty tối ưu chi phí mà vẫn đảm bảo hiệu quả vận hành.
Ở Philippines, mô hình “lai” giữa con người và máy móc trở thành hiện thực. Ngoài việc điều khiển robot, các kỹ sư trẻ còn tham gia xây dựng hệ thống AI cho Amazon, Coca-Cola và nhiều tập đoàn toàn cầu khác.
Giáo sư Robert nhấn mạnh: “Tự động hóa hoàn toàn sẽ không xảy ra. Con người vẫn rất hữu ích. Tương lai là lực lượng lao động ‘lai’ giữa robot, AI, tự động hóa và con người.”
Chuẩn bị cho tương lai việc làm “lai”
Theo khảo sát của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) với 1.000 nhà tuyển dụng trên toàn cầu, tỷ lệ việc làm chỉ dành riêng cho con người sẽ giảm nhanh chóng trong những năm tới. Có tới 41% doanh nghiệp cho biết họ có thể cắt giảm nhân sự do kỹ năng của người lao động không còn phù hợp với nhu cầu mới trong kỷ nguyên AI.
Điều này cho thấy một thực tế: lực lượng lao động “lai” – nơi con người làm việc song hành cùng máy móc – sẽ trở thành chuẩn mực của tương lai. Những kỹ sư điều khiển robot từ Manila đến Tokyo hôm nay không chỉ là ví dụ sống động của toàn cầu hóa nhân lực mà còn là lời nhắc nhở về sự thích ứng không ngừng trong thế giới việc làm.
Trong khi máy móc đảm nhận ngày càng nhiều công việc lặp lại, con người vẫn giữ vai trò thiết yếu trong việc giám sát, sáng tạo và giải quyết vấn đề. Sự phát triển của “lao động số” không chỉ giúp các doanh nghiệp giảm chi phí và tăng hiệu suất, mà còn tái định nghĩa cách thế giới làm việc – nơi khoảng cách địa lý bị xóa nhòa và trí tuệ con người hòa cùng trí tuệ nhân tạo.
shared via rest of world,
