Musk cảnh báo thiếu nam châm đất hiếm – Tham vọng robot của Tesla có thể khựng lại vì Trung Quốc "siết van"
24/04/25
 |
| Elon Musk tại Nhà Trắng tháng này. Ảnh: Eric Lee/The New York Times |
Tại buổi công bố kết quả kinh doanh hôm thứ Ba, Elon Musk đưa ra một cảnh báo nghiêm túc: kế hoạch sản xuất robot hình người Optimus của Tesla có thể bị trì hoãn do thiếu hụt nam châm đất hiếm – hệ quả trực tiếp từ lệnh cấm xuất khẩu của Trung Quốc trong tháng 4.
Trung Quốc hiện sản xuất 100% nguồn cung đất hiếm nặng toàn cầu – loại vật liệu không thể thiếu trong các nam châm hiệu suất cao dùng cho mô-tơ điện nhỏ, nơi cần tiết kiệm không gian và chịu được nhiệt độ cao. 90% nam châm toàn cầu chứa loại nguyên liệu này cũng được sản xuất tại Trung Quốc. Nhật Bản làm phần còn lại, nhưng vẫn phụ thuộc nguyên liệu từ Trung Quốc.
Đây là cú phản đòn của Bắc Kinh trước đợt tăng thuế nhập khẩu diện rộng do Tổng thống Trump phát động. Từ 4/4, mọi lô hàng chứa đất hiếm nặng muốn xuất khẩu phải xin giấy phép đặc biệt – và tiến trình đó, theo chuyên gia Yang Jie tại Thượng Hải, có thể mất ít nhất 6 tháng, nếu không bị kéo dài vì lý do “an ninh quốc gia”.
Tesla – nạn nhân đầu tiên?
Robot Optimus của Tesla sử dụng mô-tơ điện nhỏ tại từng khớp chuyển động, mỗi mô-tơ đều cần nam châm đất hiếm để hoạt động ổn định trong không gian hẹp. “Việc Trung Quốc yêu cầu giấy phép xuất khẩu đang ảnh hưởng trực tiếp tới chúng tôi,” Musk thẳng thắn.
Dù chưa có con số cụ thể về thiệt hại, Musk thừa nhận khả năng tạm thời chậm tiến độ sản xuất robot, ngay cả khi công ty vẫn tiếp tục đầu tư hàng tỷ USD vào dự án này.
Tại sự kiện giới thiệu năm ngoái, Optimus đã gây tiếng vang lớn khi bưng đồ uống và dỡ hàng tạp hóa từ cốp xe ra như người thật – minh chứng cho tiềm năng thương mại rộng mở của robot hình người.
Tác động vượt ngoài Tesla
Không chỉ robot, ô tô điện, drone quân sự, tên lửa, bom thông minh, tiêm kích tàng hình – hầu hết đều cần đến loại nam châm hiệu suất cao này. Sự phụ thuộc vào Trung Quốc đang trở thành điểm nghẽn chiến lược với các ngành công nghiệp công nghệ cao của Mỹ.
Theo Văn phòng Nhà Trắng, Trung Quốc không chỉ kiểm soát đất hiếm mà còn sản xuất phần lớn container, cần cẩu cảng và phụ tùng hàng hải toàn cầu – cho thấy mức độ "khóa chặt" của họ với chuỗi cung ứng chiến lược.
Trong khi đó, các công ty robot khác như Agility Robotics đã chọn thiết kế ít “người hóa” hơn, nhờ vậy có thêm không gian cho mô-tơ lớn hơn – hạn chế được phần nào nhu cầu dùng nam châm đất hiếm.
Cuộc chơi đang thay đổi
Việc Bắc Kinh "điều tiết đầu ra" nam châm công nghệ cao không chỉ là phản ứng chính trị nhất thời, mà là đòn chiến lược dài hơi trong cuộc chơi chuỗi giá trị toàn cầu. Với các doanh nhân công nghệ, đây là lời nhắc nhở rõ ràng: sự đứt gãy cung ứng giờ không còn là “nếu”, mà là “khi nào”.
Musk – một người luôn nhạy bén với rủi ro chiến lược – đã tuyên bố sẽ giảm thời gian làm cố vấn cho Trump để tập trung giải quyết khủng hoảng tại Tesla.
shared via nytimes,
