Thị trường xe điện Trung Quốc chao đảo vì nghi vấn gian lận doanh số
22/07/25
Cuộc điều tra hé lộ mánh khoé: Doanh số được “thổi phồng” bằng bảo hiểm
Thị trường xe điện (EV) Trung Quốc lớn nhất thế giới đang đối mặt với một cú sốc lớn sau khi hai thương hiệu nội địa là Zeekr và Neta bị cáo buộc sử dụng thủ thuật gian lận để đạt chỉ tiêu bán hàng. Theo cuộc điều tra độc quyền của hãng tin Reuters, hai công ty này đã ghi nhận doanh số bán hàng bằng cách mua bảo hiểm cho các phương tiện trước khi xe được giao đến tay khách hàng thực tế.
Theo luật hiện hành, việc mua bảo hiểm cho xe mới thường là bước đi cuối cùng trước khi giao xe. Tuy nhiên, Zeekr và Neta được cho là đã lợi dụng công đoạn này như một công cụ để “kích hoạt” doanh số sớm, qua đó giúp đạt các chỉ tiêu tháng và quý một cách dễ dàng, dù xe vẫn nằm trong kho hoặc chưa được khách hàng tiếp nhận.
Neta và chiến lược “bán xe trên giấy tờ”: Con số không nói lên tất cả
Thông qua phân tích dữ liệu cùng phỏng vấn đại lý và người mua tại Trung Quốc, Reuters xác định ít nhất 64.719 chiếc xe của Neta – tức hơn một nửa tổng số 117.000 xe công bố đã bán trong giai đoạn từ tháng 1/2023 đến tháng 3/2024 – thực chất chưa hề được tiêu thụ thực sự. Các xe này được khai báo là đã bán nhờ vào việc đăng ký bảo hiểm trước khi xe rời đại lý một cách hợp thức hoá chỉ tiêu nội bộ.
Theo tài liệu Reuters tiếp cận, hãng xe này đã cho mua bảo hiểm ngay khi xe rời khỏi nhà máy – tức trước cả khi được chuyển đến đại lý. Danh sách gồm thông tin chi tiết từng xe, tên nhân viên bảo hiểm, loại hợp đồng được ký kết. Khi có khách mua thực sự, đại lý sẽ “chuyển quyền sở hữu bảo hiểm” cho người dùng cuối.
Một đại lý của Neta thừa nhận với Reuters rằng: “Cứ xe nào có bảo hiểm là được tính là đã bán. Công ty nói rõ như vậy.”
Tuy nhiên, nhiều khách hàng của Neta cho biết họ không hề được thông báo trước rằng bảo hiểm đã có hiệu lực từ nhiều tháng trước. Kết quả là, họ bất ngờ khi bảo hiểm hết hạn sớm, gây bức xúc vì cảm giác bị lừa dối.
Suy giảm doanh số và áp lực duy trì vị trí trên thị trường
Chiến lược “bán xe qua bảo hiểm” được cho là bắt đầu từ cuối năm 2022 – thời điểm các khoản trợ cấp xe điện của chính phủ Trung Quốc sắp hết hạn. Trong năm đó, Neta đạt đỉnh doanh số với 152.000 xe bán ra, đứng thứ 8 trong thị trường xe điện. Tuy nhiên, đến năm 2024, doanh số giảm xuống còn 87.948 xe – trong đó hơn 23.000 xe được xuất khẩu. Đặc biệt, trong quý 1/2025, chỉ có 1.215 xe được bán tại thị trường nội địa.
Một đại lý tiết lộ thêm rằng nhiều xe nằm trong kho vẫn chưa có khách mua – đúng kiểu “xe cũ 0 km”: chưa được lái, chưa được đăng ký bởi người dùng cuối, nhưng trên giấy tờ lại là xe đã qua sử dụng.
Zeekr và cuộc đua nước rút cuối năm: “Số đẹp” nhưng thực chất rỗng ruột
Không chỉ Neta, thương hiệu cao cấp Zeekr thuộc tập đoàn Geely cũng bị cuốn vào nghi án tương tự. Tháng 12/2024 – giai đoạn nước rút tài chính cuối năm – Zeekr hợp tác với Xiamen C&D Automobile, đại lý chính tại thành phố Hạ Môn (tỉnh Phúc Kiến), để đăng ký trước bảo hiểm cho hàng nghìn xe.
Theo lời các đại lý và khách hàng, Xiamen C&D đã đứng tên bảo hiểm và đăng ký sở hữu cho một loạt xe Zeekr dưới tên hai công ty con. Một phần xe sau đó được bán lại cho khách tại các thành phố lớn như Bắc Kinh, Trùng Khánh. Một khách hàng kể rằng: “Nhân viên Zeekr nói nếu mua xe đã có bảo hiểm thì được giảm 3.000 NDT và tặng thêm phiếu sạc 10.000 NDT.”
Tờ China Securities Journal xác nhận phần lớn khách hàng phỏng vấn đều có xe được bảo hiểm bởi Xiamen C&D hoặc các công ty con của đơn vị này.
Những con số đáng ngờ từ dữ liệu đến thực tế
Dữ liệu từ Hiệp hội Các nhà kinh doanh ôtô Trung Quốc cho thấy: trong tháng 12/2024, Zeekr ghi nhận đã bán 2.737 xe tại Hạ Môn, trong đó chỉ 257 xe là bán cho cá nhân, còn lại 2.508 xe được bán cho các công ty – phần lớn là các pháp nhân liên quan đến đại lý.
Tuy nhiên, dữ liệu từ cơ quan quản lý xe Hạ Môn cho thấy chỉ 271 xe được đăng ký biển số trong tháng này – quá thấp so với doanh số công bố, đặt nghi vấn về sự thật phía sau báo cáo bán hàng.
Cuộc chiến xe điện và mặt tối của chỉ tiêu
Hiện tượng “zero-mileage used cars” – xe được coi là cũ nhưng chưa lăn bánh – là hệ quả của cuộc chiến cạnh tranh cực đoan tại thị trường EV Trung Quốc. Nơi đây đang rơi vào vòng xoáy dư cung và chiến tranh giá kéo dài, buộc các nhà sản xuất phải báo cáo con số đẹp bằng mọi giá.
Chiến lược này tuy giúp cải thiện hình ảnh hiệu suất bán hàng ngắn hạn, nhưng về lâu dài sẽ khiến niềm tin của nhà đầu tư và người tiêu dùng bị suy giảm, đẩy thị trường vào tình trạng bong bóng dữ liệu.
Cơ quan quản lý nhập cuộc: Sẽ có thay đổi lớn?
Phản ứng trước tình trạng trên, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc (MIIT) được cho là đang soạn thảo quy định cấm bán lại xe đã đăng ký trong vòng 6 tháng, nhằm ngăn chặn tình trạng “bán ảo” thông qua đăng ký bảo hiểm sớm.
Nếu được triển khai, quy định này sẽ:
- Ngăn chặn việc ghi nhận doanh số bán hàng thông qua xe chưa được giao đến tay người dùng cuối.
- Hạn chế tình trạng thao túng dữ liệu bảo hiểm và giấy phép đăng ký xe.
- Tăng tính minh bạch trong báo cáo bán hàng của doanh nghiệp.
Theo định nghĩa, xe “cũ 0 km” là những phương tiện đã đăng ký bảo hiểm và giấy tờ như xe đã qua sử dụng, nhưng chưa từng rời kho hay có chủ thực sự.
Căng thẳng trong nội bộ ngành: Các thương hiệu lớn cũng vào cuộc
Trước sức ép dư luận, nhiều nhà sản xuất ôtô lớn như BYD, Chery đã lên tiếng, cho biết đang xem xét phạt các đại lý thực hiện hành vi cấp phép trước. Hành động này được đánh giá là tín hiệu tích cực cho sự minh bạch của ngành.
Động thái quyết liệt từ Giám đốc điều hành Great Wall Motor, Wei Jianjun, khi công khai chỉ trích vấn đề này hồi tháng 5/2025, cũng góp phần đẩy sự việc trở thành vấn đề quốc gia. Đây được xem là lời cảnh tỉnh cho toàn ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc về ranh giới giữa tăng trưởng thực chất và tăng trưởng trên giấy tờ.
shared via cnbc,
