Bên trong hệ thống tín hiệu lạc hậu của tàu điện ngầm New York: Đầu tư hàng tỷ USD hay tiếp tục chấp nhận trì trệ?
07/05/25
Dưới lòng đất Brooklyn, giữa những bức tường công nghiệp cũ kỹ tại ga Hoyt-Schermerhorn, nhân viên điều hành Dyanesha Pryor vận hành một cỗ máy nặng nề từ những năm 1930 bằng cách kéo những đòn bẩy cơ học để đổi tín hiệu và điều hướng tàu. Chỉ cần cô vắng mặt một lát, toàn bộ dịch vụ tàu tốc hành sẽ phải tạm thời chuyển sang đường tàu thường – biểu hiện rõ nét nhất của một hệ thống phụ thuộc nặng nề vào con người.
Hiện tại, khoảng 85% hệ thống tàu điện ngầm New York vẫn hoạt động dựa trên công nghệ tín hiệu analog đã gần một thế kỷ tuổi. Hệ thống này sử dụng cơ chế “fixed block” – chia đường ray thành từng đoạn 1.000 feet, chỉ có thể xác định vị trí tàu ở mức tương đối, buộc phải giữ khoảng cách an toàn hai block giữa các đoàn tàu. Điều này đồng nghĩa: ít tàu hơn, chậm hơn, và trễ hơn.
Thống kê từ Cơ quan Giao thông Đô thị New York (M.T.A.) cho thấy trong 15 tháng qua, trung bình có gần 4.000 chuyến tàu bị trễ mỗi tháng vì tín hiệu lỗi thời. Vấn đề thường bắt đầu từ những sợi dây điện bọc vải cổ xưa trong phòng kỹ thuật – loại không còn được sản xuất, cần phải đặt làm riêng, và mất hàng giờ để tìm và khắc phục mỗi khi có trục trặc.
Tuy nhiên, tín hiệu lỗi thời không chỉ là vấn đề kỹ thuật – mà là bài toán kinh tế đô thị và đầu tư hạ tầng.
Định hướng mới: Công nghệ tín hiệu C.B.T.C.
Giải pháp của M.T.A. là hệ thống tín hiệu hiện đại CBTC (Communications-Based Train Control) – tương tự những gì London và Paris đang sử dụng. Hệ thống này sử dụng công nghệ kỹ thuật số và cảm biến gắn trực tiếp trên tàu, giúp định vị chính xác và điều khiển tự động mọi chuyển động của đoàn tàu.
M.T.A. đã triển khai CBTC cho tuyến L vào năm 2006 và tuyến số 7 năm 2018 – hiện là hai tuyến có tỷ lệ đúng giờ cao nhất toàn hệ thống. Các phần của tuyến E, F, M, R tại Queens và tuyến F tại Brooklyn cũng đang được nâng cấp.
Trung tâm vận hành của CBTC đặt tại Manhattan – một phòng điều khiển hiện đại rộng gần 2.000 m² với trần cao 9 mét, trang bị 432 màn hình máy tính, nơi 75–90 kỹ thuật viên theo dõi liên tục mọi hoạt động của tàu điện.
CBTC cho phép giảm đáng kể khoảng cách giữa các chuyến tàu, nhờ đó:
- Tăng số chuyến,
- Giảm thời gian chờ,
- Tăng độ chính xác.
Tuyến tiếp theo dự kiến triển khai CBTC dài 66 dặm (khoảng 106 km), bao gồm các tuyến A, C, B, D, F và M – phục vụ 1,6 triệu lượt hành khách mỗi ngày tại Manhattan và Brooklyn.
Bài toán đầu tư: 25 triệu USD mỗi dặm
Nhưng đổi mới không rẻ. Chi phí triển khai CBTC khoảng 25 triệu USD mỗi dặm, chưa kể chi phí nâng cấp hạ tầng và cải tạo tàu. Tổng kế hoạch hiện tại đòi hỏi:
- 3 tỷ USD từ chương trình thu phí tắc nghẽn (congestion pricing tại Manhattan),
- Và 5,4 tỷ USD trong kế hoạch đầu tư vốn 68 tỷ USD đang chờ Quốc hội bang New York thông qua.
Tuy nhiên, các nguồn tài chính đang bị đe dọa. Chính quyền Tổng thống Trump tuyên bố sẽ ngăn chặn chương trình congestion pricing, đồng nghĩa với việc cắt mất nguồn vốn then chốt cho nâng cấp hạ tầng.
New York có thể là "thủ đô tài chính thế giới", nhưng lại vận hành bằng công nghệ từ thời Đại Khủng hoảng.
Nếu không có dòng vốn chiến lược, người dân New York – và cả những nhà đầu tư, doanh nghiệp phụ thuộc vào khả năng di chuyển của họ – sẽ tiếp tục sống chung với những chuyến tàu chậm, trễ và không thể đoán trước.
Như Andrew Rein, Chủ tịch Ủy ban Ngân sách Công dân, nói:
“Tín hiệu hiện đại nghĩa là chuyến đi nhanh và đáng tin cậy hơn. Không nâng cấp, bạn sẽ tiếp tục phải giải thích với sếp lý do đến trễ – lần nữa.”
shared via nytimes,
