Canh bạc lớn của Intel: Bên trong nhà máy quyết định vận mệnh của gã khổng lồ chip Mỹ
29/10/25
 |
| Một kỹ sư bên trong cơ sở mới. |
Trên vùng sa mạc Phoenix Valley, giữa ánh nắng rực cháy của bang Arizona, một công trình khổng lồ đang được Intel đặt toàn bộ niềm tin vào sự hồi sinh của mình. Đó là Fab 52 – nhà máy sản xuất chip trị giá hơn 20 tỷ USD, cao bốn tầng, nơi Intel hy vọng sẽ lấy lại hào quang đã mất và tái khẳng định vị thế của Mỹ trong ngành bán dẫn toàn cầu.
Nhà máy của hy vọng
Bên trong Fab 52, Intel đang vận hành quy trình sản xuất mới được gọi là 18a, sử dụng công nghệ quang khắc của hãng Hà Lan ASML – loại máy có giá tới 250 triệu USD/chiếc, vốn là “trái tim” của ngành bán dẫn hiện đại. Hai cỗ máy đã được lắp đặt, song khi các kỹ sư ASML mặc áo liền thân trắng tinh chỉnh hệ thống, chúng vẫn phần lớn nằm im. Gần đó, hai khoảng trống rộng bằng thùng xe container đang chờ thêm thiết bị mới – minh chứng cho tham vọng mở rộng của Intel.
Thời gian qua, Intel liên tục đón các khách hàng tiềm năng đến Chandler, Arizona, để giới thiệu nhà máy và chào mời sản xuất thuê. Tuy nhiên, giới phân tích nhận định rằng phần lớn các công ty công nghệ muốn thấy Intel tự chứng minh được năng lực trước khi giao phó chip của họ cho tập đoàn từng thất bại trong cạnh tranh với TSMC (Đài Loan) và Samsung.
Từ biểu tượng Thung lũng Silicon đến “ông già chậm chân”
Một thời từng là hình mẫu của đổi mới Mỹ, Intel đã đánh mất vị thế khi chậm triển khai công nghệ ASML, để TSMC vượt lên thành nhà sản xuất chip tiên tiến nhất thế giới. Việc Apple loại bỏ chip Intel khỏi MacBook vì hiệu suất kém chỉ càng làm tổn thương thương hiệu từng là niềm tự hào của Thung lũng Silicon.
Sụt giảm doanh thu kéo theo khủng hoảng lãnh đạo: trong 5 năm qua, Intel đã có ba CEO. Đến tháng 3 vừa rồi, Lip-Bu Tan được bổ nhiệm làm giám đốc điều hành mới, thừa hưởng một bảng cân đối tài chính mong manh và kế hoạch “liều lĩnh” – tung ra năm quy trình sản xuất mới trong bốn năm, đồng thời tái cấu trúc Intel thành nhà sản xuất thuê chip (foundry) cho các hãng thiết kế khác.
Bước ngoặt đến vào tháng 8, khi chính quyền Trump đầu tư 8,9 tỷ USD để đổi lấy 10% cổ phần của Intel – một trong những khoản rót vốn lớn nhất của chính phủ Mỹ kể từ khủng hoảng tài chính 2008. Khoản tiền này được giải ngân từ Đạo luật CHIPS & Science (2022), chương trình quốc gia nhằm hồi sinh ngành bán dẫn Mỹ.
Trước đó, Intel đã cam kết chi 32 tỷ USD xây dựng hai nhà máy mới – Fab 52 và Fab 62 – tại khuôn viên Ocotillo, Arizona, và sau đó nhận thêm tài trợ liên bang.
Cược lớn vào công nghệ 18a và thế hệ chip Panther Lake
Tại sự kiện công bố quy trình 18a tháng trước, trước hàng trăm chuyên gia và nhà phân tích, Sachin Katti, Giám đốc công nghệ của Intel, thẳng thắn: “Chúng tôi đang đặt hai canh bạc cực lớn. Đây là nỗ lực sống còn, không chỉ với Intel mà còn với nước Mỹ.”
Công nghệ 18a cho phép xếp chồng hàng tỷ transistor theo chiều dọc thay vì phẳng, đồng thời chuyển luồng điện qua mặt sau của chip thay vì mặt trước, giúp giảm va chạm giữa dữ liệu và năng lượng. Kết quả là con chip có mật độ cao hơn, tiết kiệm điện hơn – “10.000 lớp silicon xếp chồng mỏng hơn một tờ giấy.”
Thế hệ chip mới Panther Lake được thiết kế để giúp laptop chạy các mô hình AI trong suốt một ngày mà không cần sạc. Intel dự kiến bắt đầu giao hàng vào đầu năm tới, đánh dấu lần đầu tiên sau gần một thập kỷ hãng tự sản xuất chip tiên tiến tại Mỹ thay vì thuê TSMC.
Cơ hội và rủi ro trên sa mạc Arizona
Intel đặt niềm tin vào công nghệ mới, nhưng việc đồng thời đổi mới thiết kế và sản xuất khiến nguy cơ thất bại tăng cao. Nhà phân tích Ben Bajarin từ Creative Strategies nhấn mạnh: “Chỉ một hạt bụi cũng có thể phá hủy tấm wafer. Cả sản phẩm lẫn quy trình đều phải hoàn hảo. Nếu đạt được điều đó, thế giới sẽ biết Intel đã thực sự hồi sinh.”
Song hiện tại, bức tranh vẫn mờ mịt. Cuối năm 2024, Intel thừa nhận tỷ lệ chip hoàn hảo của quy trình 18a vẫn thấp hơn nhiều so với đối thủ. Trong khi TSMC đạt năng suất 30% với chip 2 nanomet không lỗi, Intel mới chỉ đạt dưới 10% với chip 18a. Các lãnh đạo Intel từ chối tiết lộ số liệu mới nhất, và giới phân tích cho rằng phải tới các báo cáo tài chính năm sau mới rõ thực tế.
Khi Intel muốn trở lại vai trò “công xưởng của thế giới”
Nếu thành công, việc sản xuất lại chip tiên tiến “in-house” sẽ giúp Intel tiết kiệm chi phí, cải thiện biên lợi nhuận và chứng minh rằng Mỹ có thể tự chủ công nghệ lõi. Đồng thời, đó sẽ là minh chứng để các khách hàng tiềm năng như Nvidia, Apple hay Qualcomm – hiện phụ thuộc hoàn toàn vào TSMC – cân nhắc thuê Intel gia công.
Patrick Moorhead, nhà sáng lập Moor Insights & Strategy, nhận định: “Intel chưa có đủ đơn hàng để lấp đầy Fab 52. Nhưng nếu thuyết phục được một khách hàng lớn, Intel có thể mua thêm máy ASML và đưa toàn bộ nhà máy vào hoạt động. Giống như trung tâm thương mại chỉ cần một khách thuê chủ lực, và sau đó mọi thứ sẽ bùng nổ.”
Bước ngoặt sống còn
Fab 52 không chỉ là một dự án công nghiệp; nó là thước đo sinh tử của chiến lược “hồi sinh nước Mỹ bằng chip”. Trên nền sa mạc khô cằn Arizona, hàng nghìn kỹ sư làm việc trong phòng sạch ở mức vô trùng gấp trăm lần bệnh viện, nơi mỗi vi hạt bụi được theo dõi bằng laser. Họ không chỉ khắc những mạch silicon, mà còn đang khắc lại vị thế của Intel trên bản đồ thế giới.
Lip-Bu Tan, nhà lãnh đạo có phong thái điềm tĩnh và tầm nhìn chiến lược, hiểu rõ rằng niềm tin của thị trường sẽ không đến từ lời hứa, mà từ những tấm wafer hoàn hảo xuất xưởng trong năm 2025. Còn chính phủ Mỹ, sau khoản đầu tư lớn nhất kể từ khủng hoảng 2008, cũng đang chờ đợi câu trả lời: liệu “người khổng lồ từng ngủ quên” có thể một lần nữa đứng lên, đưa ngành bán dẫn trở về đất Mỹ.
Nếu Intel thành công, Fab 52 sẽ không chỉ là một nhà máy, mà là biểu tượng của năng lực tự cường công nghệ quốc gia – nơi nước Mỹ chứng minh rằng mình vẫn đủ sức cạnh tranh với châu Á trong lĩnh vực quan trọng nhất của thế kỷ 21. Còn nếu thất bại, khoản đầu tư 20 tỷ USD ấy sẽ trở thành lời cảnh báo đắt giá: rằng ngay cả những tượng đài vĩ đại nhất của Thung lũng Silicon cũng có thể bị chôn vùi trong chính sa mạc nơi họ dựng lại giấc mơ.
shared via nytimes,
