TSMC ở Phoenix: “Tuyến phòng thủ” công nghệ của Mỹ trước rủi ro từ Trung Quốc
29/10/25
 |
| Khách mời đang chờ Joe Biden đến thăm nhà máy mà Công ty Sản xuất Chất bán dẫn Đài Loan đang xây dựng tại Phoenix. Ảnh: Adriana Zehbrauskas |
Trên vùng sa mạc phía bắc Phoenix, Arizona, một “thánh đường” công nghệ đang mọc lên giữa những dãy đồi lốm đốm xương rồng và cỏ dại. Tại đây, Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) – nhà sản xuất chip tiên tiến lớn nhất thế giới – đang triển khai dự án mở rộng trị giá 40 tỷ USD, được kỳ vọng sẽ trở thành “lá chắn chiến lược” giúp Mỹ giảm phụ thuộc vào Đài Loan giữa căng thẳng địa chính trị với Trung Quốc.
Cược lớn trên đất Mỹ
TSMC, trụ sở tại Đài Loan – hòn đảo mà Bắc Kinh luôn tuyên bố chủ quyền – là nguồn cung cấp phần lớn chip tiên tiến cho thế giới. Chính vì thế, việc công ty này đặt nền móng sản xuất tại Mỹ được xem như bước ngoặt lịch sử. Dự án tại Phoenix, nằm trên diện tích hơn 1.100 mẫu Anh, không chỉ là nhà máy đầu tiên quy mô lớn của TSMC tại Mỹ, mà còn là minh chứng cho nỗ lực của Washington trong việc đưa ngành bán dẫn trở lại quê nhà.
Theo kế hoạch công bố, TSMC sẽ xây dựng hai nhà máy “fab” hiện đại tại khu vực này. Nhà máy đầu tiên, sử dụng công nghệ 4 nanomet, sẽ sản xuất chip cho Apple – có thể thực hiện tới 17 nghìn tỷ phép tính chuyên biệt mỗi giây. Nhà máy thứ hai, dự kiến vận hành vào năm 2026, sẽ đạt trình độ 3 nanomet, phục vụ thế hệ smartphone, máy tính và thiết bị thông minh tương lai.
Việc nâng cấp quy mô đầu tư từ 12 tỷ USD lên 40 tỷ USD khiến dự án này trở thành một trong những khoản đầu tư nước ngoài lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ. TSMC dự kiến tạo ra 4.500 việc làm lâu dài, 21.000 việc làm xây dựng, và đưa Arizona trở thành trung tâm bán dẫn mới của Mỹ.
Khi chip trở thành vấn đề an ninh quốc gia
Lễ kỷ niệm mở rộng nhà máy diễn ra long trọng, với sự góp mặt của Joe Biden, Tim Cook (CEO Apple), cùng hàng loạt lãnh đạo công nghệ và chính trị gia. Trong không khí sôi động, Cook gọi đây là “một khoảnh khắc mang tính bước ngoặt”, gắn năng lực sản xuất của TSMC với “sự sáng tạo vô song của người lao động Mỹ”.
Sau chuyến tham quan nhà máy, Biden nhấn mạnh: “Đã đến lúc nước Mỹ giành lại vị thế dẫn đầu trong sản xuất. Ai nói rằng chúng ta không thể làm được?” Câu nói ấy phản ánh rõ tham vọng hồi sinh năng lực công nghiệp nội địa của Washington, đồng thời giảm rủi ro chiến lược khi chuỗi cung ứng chip – thứ vận hành mọi thiết bị từ điện thoại, ô tô đến tên lửa – đang tập trung quá nhiều tại châu Á.
Bộ trưởng Thương mại Gina Raimondo cũng cảnh báo tại sự kiện: “Hiện nước Mỹ chưa sản xuất được loại chip tiên tiến nhất thế giới. Đó là vấn đề an ninh quốc gia. Và hôm nay, chúng ta đang thay đổi điều đó.”
“Toàn cầu hóa gần như đã chết”
Trong nhiều thập niên, TSMC là biểu tượng của toàn cầu hóa: hãng sản xuất chip cho mọi ông lớn – từ Apple, Amazon, Nvidia, Qualcomm, AMD đến hàng loạt tập đoàn công nghệ Mỹ khác. Nhưng căng thẳng Mỹ–Trung cùng đại dịch và khủng hoảng chip toàn cầu đã buộc công ty điều chỉnh triết lý sản xuất tập trung tại Đài Loan.
Tại lễ công bố ở Phoenix, Morris Chang, nhà sáng lập 91 tuổi của TSMC, bất ngờ xuất hiện và phát biểu: “Toàn cầu hóa gần như đã chết. Tự do thương mại gần như đã chết.” Ông thừa nhận từng hoài nghi về việc mở rộng sang Mỹ, đặc biệt sau thất bại của nhà máy WaferTech tại Washington vào cuối thập niên 1990, nhưng lần này “chúng tôi đã chuẩn bị kỹ càng hơn bao giờ hết.”
Sự hiện diện của ông Chang, người đã đặt nền móng cho mô hình “foundry” – sản xuất chip cho các hãng khác – được xem là lời khẳng định TSMC không thể đứng ngoài cuộc chơi chính trị mới.
Khi địa chính trị định hình công nghiệp chip
Các chính quyền Mỹ liên tiếp, từ Donald Trump đến Joe Biden, đều thúc đẩy chính sách “đưa công xưởng chip về nước”. Năm 2022, Quốc hội Mỹ thông qua Đạo luật CHIPS & Science – gói hỗ trợ 52 tỷ USD để khuyến khích các hãng trong và ngoài nước xây dựng nhà máy tại Mỹ.
Những khoản trợ cấp ấy đang phát huy tác dụng: Intel đầu tư ở Ohio, Samsung ở Texas, Micron ở New York. Nhưng TSMC vẫn là cái tên được thèm khát nhất, bởi hãng nắm giữ công nghệ chế tạo tiên tiến bậc nhất thế giới – nơi mỗi bóng bán dẫn chỉ đo bằng tỷ phần mét (nanomet).
Khi khởi công năm 2020, TSMC dự kiến Phoenix sẽ chỉ đạt mức 5 nanomet, kém hơn thế hệ sản xuất tại Đài Loan. Giờ đây, kế hoạch nâng lên 4 nanomet, rồi 3 nanomet ở nhà máy thứ hai, cho thấy công ty chịu áp lực mạnh mẽ từ khách hàng và chính phủ Mỹ.
Đây cũng là bước đi “vừa đủ khôn ngoan”: TSMC giữ dây chuyền tiên tiến nhất ở Đài Loan – duy trì lợi thế công nghệ và vị thế chiến lược – trong khi trao cho Mỹ một phần năng lực quan trọng, đủ để trấn an đồng minh và bảo vệ chuỗi cung ứng khỏi gián đoạn do xung đột.
Tham vọng và giới hạn
Dù dự án ở Arizona hoành tráng, công suất vẫn chỉ bằng một phần nhỏ so với các “gigafab” ở Đài Loan. Mỗi nhà máy tại quê nhà có thể xử lý 100.000 tấm wafer/tháng, trong khi hai nhà máy ở Mỹ cộng lại chỉ đạt khoảng 50.000 wafer/tháng, tức 600.000 wafer/năm.
Nhưng quy mô không phải điều duy nhất khiến Washington quan tâm. Theo các chuyên gia, chỉ cần một phần năng lực chiến lược được chuyển sang đất Mỹ, nước này đã giảm bớt rủi ro phụ thuộc trong trường hợp khẩn cấp hoặc khủng hoảng.
Ông Bob LeFort, Chủ tịch Infineon Mỹ, nhận định: “TSMC mang công nghệ tiên tiến đến Mỹ là bước đi quan trọng, giúp khắc phục lỗ hổng nguồn cung bán dẫn từng làm tê liệt nền kinh tế trong những năm qua.”
Sự cạnh tranh ngấm ngầm với Intel
Không phải ai cũng vui mừng trước tuyên bố rằng Phoenix sẽ là nơi sản xuất chip tiên tiến nhất nước Mỹ vào năm 2024. Ann Kelleher, Phó chủ tịch cấp cao của Intel, lập tức phản bác: “Tôi không đồng ý với quan điểm đó.”
Intel, với hàng loạt dự án mới, vẫn muốn giữ ngọn cờ “sản xuất trong nước” trong tay mình. Cuộc cạnh tranh âm thầm giữa hai gã khổng lồ – một của Mỹ, một đến từ Đài Loan – đang định hình lại bản đồ công nghiệp bán dẫn toàn cầu.
Trong khi đó, các chính quyền địa phương ở Arizona cam kết cung cấp ưu đãi tài chính và hỗ trợ hạ tầng để thúc đẩy TSMC. Công ty cũng sẽ nộp đơn xin trợ cấp liên bang theo Đạo luật CHIPS cho cả hai giai đoạn xây dựng.
Biểu tượng mới của kỷ nguyên hậu toàn cầu hóa
Với TSMC, dự án Phoenix không chỉ là một nhà máy, mà là một biểu tượng chính trị và công nghiệp của kỷ nguyên mới – nơi an ninh chuỗi cung ứng được đặt ngang hàng với lợi nhuận.
Trên sa mạc Arizona, giữa tiếng máy xúc và ánh nắng rát bỏng, hàng nghìn công nhân đang dựng lên những khối thép và bê tông chứa công nghệ tinh vi nhất nhân loại. Họ không chỉ xây nhà máy, mà đang xây dựng niềm tin rằng phương Tây vẫn có thể làm chủ tương lai công nghệ – tương lai mà sức mạnh quốc gia được đo bằng những con chip nhỏ bé nằm sâu trong mọi thiết bị hiện đại.
Ông Raj Jammy, Giám đốc công nghệ tại Mitre Engenuity, nhận xét: “Đây là bước đi đúng hướng, gửi đi tín hiệu cho toàn bộ hệ sinh thái công nghệ. Khi TSMC đầu tư, cả thế giới sẽ theo sau.”
shared via nytimes,
