Các nhà máy Mỹ vật lộn với 400.000 vị trí tuyển dụng chưa có người
24/06/25
Lời hứa của Tổng thống Donald Trump về việc khôi phục ngành sản xuất Mỹ đang vấp phải một thực tế không thể né tránh: khủng hoảng nhân lực.
Lực lượng lao động phổ thông sẵn sàng làm việc tại các nhà máy ở Mỹ đang ngày một thu hẹp. Khi thế hệ “baby boomer” nghỉ hưu, rất ít người trẻ muốn thế chỗ họ. Theo Cục Thống kê Lao động Mỹ, hiện có khoảng 400.000 vị trí sản xuất đang bị bỏ trống và con số này có thể còn tăng nếu doanh nghiệp buộc phải giảm lệ thuộc vào nhà máy nước ngoài và mở thêm nhà máy tại Mỹ.
Từ năm 2017, việc tuyển và giữ chân lao động chất lượng đã liên tục được các nhà sản xuất Mỹ xếp hạng là “thách thức hàng đầu”, theo bà Victoria Bloom, Kinh tế trưởng của Hiệp hội Các nhà Sản xuất Quốc gia (NAM). Gần đây, mối lo này tạm thời giảm nhiệt do lo ngại về thương mại và chi phí nguyên liệu tăng vì thuế quan.
Tuy nhiên, sự thiếu hụt lao động lành nghề vẫn là vấn đề dài hạn, theo ông Ron Hetrick chuyên gia kinh tế tại Lightcast, công ty cung cấp dữ liệu lao động cho các trường đại học và doanh nghiệp. “Chúng ta đã dành ba thế hệ để nói với con em mình rằng nếu không học đại học thì sẽ là kẻ thất bại. Giờ thì chúng ta đang phải trả giá. Ta vẫn cần người biết dùng đôi tay để làm việc,” ông nói.
Tình trạng thiếu hụt nhân lực đa tầng và phức tạp
Chiến dịch mạnh tay kiểm soát nhập cư của ông Trump, bao gồm nỗ lực thu hồi quyền cư trú với người nhập cư từ các quốc gia bất ổn, đang làm mất đi một nguồn lao động tiềm năng cho ngành sản xuất.
Thêm vào đó, mức lương của công việc trong nhà máy thường không đủ hấp dẫn để thu hút người lao động từ các ngành dịch vụ nơi có thể có lịch làm việc linh hoạt hơn và môi trường làm việc dễ chịu hơn.
Một số nhà máy sử dụng máy móc hiện đại đòi hỏi kỹ năng vận hành công nghệ và phần mềm, nhưng lại không thể tuyển người ngay từ trung học mà không có chương trình đào tạo chuyên biệt điều vốn không cần thiết trong thời hoàng kim của ngành sản xuất Mỹ.
Vấn đề còn ở hệ thống giáo dục: nhiều trường trung học vẫn đánh giá thành công của tư vấn viên dựa trên tỷ lệ học sinh vào đại học, thay vì định hướng nghề nghiệp kỹ thuật. Trong khi đó, nhiều cử nhân đại học lại không có kỹ năng phù hợp để làm việc tại nhà máy. “Mỹ hiện ngập tràn cử nhân thất nghiệp và lại thiếu trầm trọng lao động tay nghề,” ông Hetrick nói. “Còn nếu xây thêm nhà máy thì khủng hoảng nhân lực sẽ còn nặng hơn.”
Doanh nghiệp bắt tay đào tạo thế hệ lao động mới
Nhóm vận động Business Roundtable gồm CEO của các tập đoàn lớn đã khởi động sáng kiến phối hợp chiến lược để thu hút và đào tạo thế hệ lao động kỹ thuật kế tiếp.
Tại một sự kiện ở Washington tuần trước, các CEO chia sẻ nỗi khổ trong việc tìm người giỏi và trao đổi mẹo tuyển dụng. Một số gợi ý bao gồm:
- Rà soát lại mô tả công việc để ưu tiên kinh nghiệm thực tế thay vì bằng cấp đại học
- Tuyển học sinh trung học từ lớp 10 để cho họ trải nghiệm thực tế ngành sản xuất
“Cứ 20 vị trí chúng tôi đăng tuyển thì chỉ có 1 ứng viên đủ tiêu chuẩn,” ông David Gitlin, CEO Carrier Global công ty sản xuất điều hòa và thiết bị làm mát. Ông cũng chỉ ra rằng nhu cầu kỹ thuật viên đang tăng vọt do bùng nổ trung tâm dữ liệu nơi cần hệ thống làm mát “chillers” phức tạp. Mỗi trung tâm như vậy cần 4 kỹ thuật viên cho một hệ thống làm lạnh. “Ngành điều hòa hiện có 425.000 kỹ thuật viên. Trong 10 năm tới, chúng tôi sẽ cần thêm 400.000 đến 500.000 người nữa,” ông nói. “Nhưng số lượng người trẻ đăng ký học nghề và cao đẳng cộng đồng đang giảm.”
Chính sách nhập cư và đào tạo của ông Trump gây cản trở
Dù các CEO tại sự kiện Business Roundtable đánh giá cao nỗ lực phục hồi công nghiệp của ông Trump, nhiều người thừa nhận chính sách nhập cư và cắt giảm ngân sách đào tạo đang gây hại. Ông Peter J. Davoren, CEO Turner Construction, kêu gọi chính phủ tạo ra “con đường nhập tịch rõ ràng” cho người lao động trong ngành xây dựng và thực phẩm.
Chính quyền Trump từng đề xuất xóa bỏ chương trình Job Corps, chương trình 60 năm tuổi chuyên đào tạo nghề cho thanh niên khó khăn (từ 16–24 tuổi). Trong tháng 12, hãng đóng tàu Huntington Ingalls đã tuyển 68 học viên Job Corps để bổ sung nhân lực. “Khoảng cách giữa kỹ năng thị trường cần và kỹ năng hiện có đang rộng ra,” ông Chris Kastner, CEO HII nói. “Công nghệ thay đổi nhanh, nhưng hệ thống giáo dục và đào tạo thì chậm.”
Chính quyền Trump đã triển khai chương trình Make America Skilled Again – hợp nhất các chương trình đào tạo hiện có và cấp ngân sách cho các bang nếu đáp ứng tiêu chí cụ thể. Ít nhất 10% ngân sách mới bắt buộc phải chi cho chương trình học nghề.
Tháng 4, ông Trump ký sắc lệnh yêu cầu Bộ Lao động, Bộ Thương mại và Bộ Giáo dục đề xuất kế hoạch đào tạo 1 triệu học viên nghề được cấp chứng nhận. Tuy nhiên, tính khả thi của mục tiêu này đang bị nghi ngờ do ngân sách đào tạo bị cắt giảm 1,6 tỷ USD.
Trong một phát biểu gây tranh cãi, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent từng đề xuất: “Chúng ta đang tinh giản lực lượng trong chính phủ liên bang. Đó sẽ là nguồn lao động cho ngành sản xuất.” Tuy nhiên, ý tưởng tuyển lao động bị sa thải từ chính phủ không hề được nhắc đến tại sự kiện. Thay vào đó, các CEO tập trung vào đào tạo học sinh trung học và cựu binh. Ông Blake Moret, CEO Rockwell Automation – công ty chuyên về tự động hóa công nghiệp, đã xây dựng học viện đào tạo nâng cao 12 tuần cho cựu binh.
Bà Sara Armbruster, CEO Steelcase – công ty thiết kế nội thất tại Michigan, cho biết các doanh nghiệp nên bắt đầu tuyển dụng từ cấp trung học, đồng thời giáo dục học sinh và phụ huynh về cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn trong ngành sản xuất. “Khi các em được tham quan nhà máy hiện đại – sạch sẽ, công nghệ cao, rất ‘ngầu’ – các em đổi hẳn cái nhìn,” bà nói. “Khoảnh khắc ấy thực sự thay đổi mọi thứ, mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp cho các em.”
shared via nytimes,