Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung: Khi cả thế giới rơi vào làn đạn chéo
16/10/25
 |
| Nguồn: Desiré van den Berg, The New York Times |
Cơn xoáy mới của trật tự kinh tế toàn cầu
Báo cáo kinh tế mới nhất của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) công bố hôm thứ Ba mang lại một bức tranh trung tính, song lại không thể phản ánh hết sự hỗn loạn mà nền kinh tế toàn cầu đang trải qua. Khi các chuyên gia đang hoàn thiện dự báo, hàng loạt diễn biến mới khiến mọi tính toán trở nên lỗi thời: Mỹ chính thức áp thuế mới với gỗ, đồ nội thất và tủ bếp nhập khẩu – những mặt hàng có thể khiến chi phí xây dựng nhà ở tăng vọt; trong khi Trung Quốc và Mỹ đồng thời áp dụng mức phí cảng mới đối với tàu thuyền của nhau.
Đó chỉ là một mắt xích trong chuỗi phản ứng dây chuyền được kích hoạt từ cam kết “đập vỡ trật tự kinh tế thế giới” của Tổng thống Donald Trump. Và vòng xoáy này chắc chắn chưa dừng lại.
Từ đất hiếm đến xe điện: đòn đáp trả của Bắc Kinh
Tuần trước, Bắc Kinh tuyên bố siết chặt mạnh mẽ việc xuất khẩu đất hiếm – nguyên liệu then chốt cho sản xuất chip bán dẫn, điện thoại thông minh, tua-bin gió và hàng loạt thiết bị hiện đại khác. Động thái này đi kèm với kế hoạch hạn chế xuất khẩu thiết bị phục vụ sản xuất pin xe điện, dự kiến có hiệu lực vào tháng tới.
Sự cứng rắn của Trung Quốc khiến thị trường toàn cầu chao đảo. Mặc dù cuối tuần qua, Trump tạm dịu giọng sau khi phản ứng gây ra đợt sụt giảm mạnh nhất trên thị trường chứng khoán kể từ tháng 4 – thời điểm loạt thuế quan đầu tiên được tung ra – nhưng lời đe dọa áp thêm thuế 100% đối với hàng nhập khẩu Trung Quốc vẫn lơ lửng.
“Quan hệ Mỹ - Trung cực kỳ biến động,” giáo sư Richard Portes của Trường Kinh doanh London nhận định. “Không ai có thể đoán trước điều gì sẽ xảy ra từ ngày này sang ngày khác – điều đó rất điển hình cho chính quyền hiện nay.”
Khi cả thế giới bị cuốn vào làn đạn thương mại
Căng thẳng giữa hai siêu cường kinh tế đang khiến hầu hết các quốc gia khác bị vạ lây. Việc Trung Quốc hạn chế xuất khẩu kim loại và nam châm ảnh hưởng trực tiếp đến các nhà sản xuất ô tô châu Âu, vốn phụ thuộc vào nguồn cung này để sản xuất và phân phối nội khối. Trong khi đó, mức thuế áp lên tàu đóng tại Trung Quốc cũng tác động tới các công ty vận tải không phải của Trung Quốc nhưng cập cảng Mỹ.
Hôm thứ Ba, Bắc Kinh tiếp tục leo thang bằng cách đưa năm công ty con của tập đoàn vận tải Hàn Quốc Hanwha (thuộc sở hữu Mỹ) vào danh sách trừng phạt, cáo buộc họ “hỗ trợ và tiếp tay” cho các động thái của Washington trong ngành đóng tàu.
Không chỉ dừng ở thương mại, hai bên còn tìm cách kéo các quốc gia khác về phe mình. Tại châu Mỹ, Mexico – một trong những nước nhập khẩu ô tô Trung Quốc lớn nhất – đề xuất mức thuế 50% lên xe Trung Quốc sau khi chịu sức ép mạnh từ chính quyền Trump.
Ngược lại, Ấn Độ lại tiến gần hơn với Trung Quốc. Sau khi Nhà Trắng áp thuế tới 50% với hàng hóa Ấn Độ vì New Delhi tiếp tục mua dầu từ Nga, Thủ tướng Narendra Modi đến Trung Quốc lần đầu tiên sau bảy năm để dự hội nghị kinh tế - an ninh, thể hiện Ấn Độ vẫn có nhiều lựa chọn nếu Washington tiếp tục trừng phạt.
Hiệu ứng domino từ Mỹ sang châu Âu
Từ khi Trump nhậm chức, các thay đổi về chính sách thương mại toàn cầu diễn ra vừa nhanh vừa chậm, tạo ra những tác động khó lường. Mùa hè này, khi ông tuyên bố áp thuế 50% lên thép và nhôm nhập khẩu, các nhà sản xuất thép Anh tạm thở phào vì London đạt được thỏa thuận giúp họ chỉ phải chịu mức 25%.
Tuy nhiên, niềm vui ngắn chẳng tày gang. Tuần trước, Liên minh châu Âu công bố mức thuế 50% đối với thép nhập vào khối – một đòn giáng mạnh vào ngành thép Anh vốn xuất khẩu gần 80% sản lượng sang EU. Chính sách này không nhằm vào Anh mà là một phần trong cuộc đấu giữa Brussels và Bắc Kinh, đồng thời giúp EU có vị thế tốt hơn trong đàm phán với Mỹ.
Ủy ban châu Âu tuyên bố: “Liên minh sẵn sàng hợp tác với các quốc gia có cùng chí hướng nhằm bảo vệ nền kinh tế khỏi tình trạng dư thừa công suất toàn cầu. Chúng tôi sẽ tiếp tục tìm cách hợp tác với Mỹ.”
Xu hướng bảo hộ này lan nhanh ra khắp nơi. Canada, Brazil và Mexico đều triển khai biện pháp bảo vệ ngành thép nội địa, báo hiệu làn sóng chủ nghĩa bảo hộ đang “lây nhiễm” trên phạm vi toàn cầu.
Thế giới giữa cơn xoáy bất định
Dù chính sách thương mại liên tục đổi hướng, nền kinh tế toàn cầu vẫn duy trì mức độ liên kết cao. Giáo sư Lucrezia Reichlin của Trường Kinh doanh London nhận định: “Ngay cả khi trọng tâm kinh tế dần nghiêng về châu Á và rời xa phương Tây, sự gắn kết toàn cầu vẫn không thể tách rời.”
Hiện tại, tăng trưởng ở cả Mỹ và Trung Quốc đều đang chậm lại, trong khi bức tranh ngắn hạn và dài hạn bị bao phủ bởi sự bất định. Theo giáo sư Portes, “Trung Quốc theo đuổi mục tiêu ổn định, rõ ràng và kiên định, còn chính quyền Trump thay đổi quan điểm và chính sách từng ngày.”
Mức độ bất ổn, ông nói, “là khổng lồ, và điều đó đang để lại hệ quả sâu rộng cho toàn bộ nền kinh tế toàn cầu.”
shared via nytimes,
