Pháp: Khi thời trang gặp trở ngại địa chính trị
04/07/25
Trong nhà máy may Saint James nằm giữa vùng quê Normandy thanh bình, những dải vải sọc xanh-trắng chạy dài ra từ hệ thống máy dệt công nghiệp, được cắt theo khuôn để tạo thành những chiếc áo thủy thủ kiểu Breton đặc trưng – biểu tượng thời trang Pháp được ưa chuộng từ Hollywood đến Tokyo.
Tuy nhiên, thay vì được xếp lên máy bay để tới các cửa hàng bán lẻ ở Mỹ như Nordstrom hay J. Crew, 50.000 áo sơ mi và áo len do đội ngũ 300 nhân công lành nghề của Saint James vừa hoàn tất lại đang nằm im lìm trong kho. Nguyên nhân là tổng thống Donald Trump và các chính sách thuế nhập khẩu đầy biến động từ chính quyền Mỹ.
Khi chính trị can thiệp vào chuỗi cung ứng toàn cầu
“Tất cả đang bị mắc kẹt bởi chính sách như trò yo-yo,” Luc Lesénécal – CEO của Saint James – chia sẻ khi đứng trong nhà máy rộng bằng ba sân bóng đá. Mỗi năm, nhà máy sản xuất khoảng 1,5 triệu sản phẩm gồm áo, khăn choàng và áo khoác, phục vụ khách hàng toàn cầu.
Saint James không đơn độc. Kể từ khi Trump phát động hàng loạt hành động thương mại nhằm tái cấu trúc nền kinh tế toàn cầu, nhiều doanh nghiệp châu Âu buộc phải đóng băng dự án, chuẩn bị tăng giá và tìm cách miễn trừ thuế. Mỹ áp dụng thuế 10% với phần lớn hàng hóa từ EU, đồng thời đe dọa nâng lên 20% hoặc thậm chí 50%.
Ủy ban châu Âu đang thương lượng để tránh bị áp mức thuế khắc nghiệt này. Hiện tại, thép và nhôm từ EU phải chịu thuế 50%, xe hơi và phụ tùng là 25%. Trong bối cảnh ấy, ông Bart De Wever, Thủ tướng Bỉ, nhận định ngắn gọn tại Brussels: “Chiến tranh thương mại khiến cả hai bờ Đại Tây Dương nghèo đi – thật ngu ngốc.”
Từ biểu tượng văn hóa đến rào cản thương mại
Saint James, với lịch sử hơn 130 năm, là một trong những thương hiệu “Made in France” được yêu thích tại Mỹ suốt ba thập kỷ. Tuy nhiên, mọi thứ thay đổi kể từ ngày 2/4 khi Trump tuyên bố tăng thêm 20% thuế với hàng từ EU. Chiếc áo thủy thủ biểu tượng của hãng, vốn có giá bán lẻ 139 USD và trước đây chịu thuế 16,5%, đột ngột bị áp mức thuế 36,5%.
Dù mức thuế sau đó giảm, mức 10% bổ sung vẫn giữ nguyên. Saint James buộc phải gánh khoản chênh lệch này để giữ chân 150 nhà bán lẻ Mỹ. Là doanh nghiệp do nhân viên sở hữu, hãng không phải chịu áp lực cổ đông và có thể linh hoạt hơn các tập đoàn lớn.
Tuy nhiên, ông Lesénécal cảnh báo nếu thuế tiếp tục tăng, đây sẽ là rào cản lớn với thị trường mà Saint James đã gầy dựng hơn 30 năm. Mỹ hiện chỉ chiếm dưới 10% tổng xuất khẩu của hãng, nhưng lại là thị trường chiến lược với các khách hàng trung thành từ Miami tới Martha’s Vineyard.
“Chúng tôi không muốn rời khỏi thị trường Mỹ,” ông nhấn mạnh. “Sản phẩm của chúng tôi là biểu tượng của phong cách sống Pháp – và người Mỹ khao khát điều đó.”
Di sản, định vị và những quyết định khó khăn
Nhà máy Saint James nằm gần tu viện Mont-Saint-Michel nổi tiếng, nơi từng là căn cứ không quân của quân đội Mỹ thời Thế chiến II. Từ thế kỷ 19, thợ thủ công địa phương đã dệt len thành quần áo lót chống nước và gió cho ngư dân. Tới những năm 1950, thương hiệu phục vụ quân đội Pháp với áo len và áo khoác hải quân. Từ thập niên 1970, Saint James đưa họa tiết sọc xanh-trắng – từng được Napoleon III sử dụng để dễ dàng phát hiện lính thủy rơi xuống biển – trở thành tuyên ngôn thời trang phổ biến khắp thế giới.
Hình ảnh Brigitte Bardot và Pablo Picasso mặc áo sọc Saint James đã đưa thương hiệu lên tầm biểu tượng. Trên tường nhà máy hiện vẫn còn treo ảnh Brad Pitt và George Clooney mặc áo sọc khi lái mô tô. Tuy nhiên, “xuất xưởng tại Mỹ” không phải là phương án khả thi. “Nếu mở nhà máy ở Mỹ, chúng tôi sẽ đánh mất bản sắc. Giống như thử trồng nho Bordeaux ở California vậy – sản phẩm sẽ không còn là chính nó nữa,” ông Lesénécal lý giải.
Cũng vì thế, ông cùng Giám đốc Mỹ Benjamin Auzimour đã viết thư gửi các nhà bán lẻ Mỹ, thông báo rằng nếu EU không đạt thỏa thuận và thuế vượt quá mức 10%, phần chênh lệch sẽ phải do nhà bán lẻ chịu. Nhưng điều này cũng đồng nghĩa một số đối tác có thể hủy đơn vì không thể tăng giá với người tiêu dùng.
Trong trường hợp xấu nhất, Saint James có thể chuyển toàn bộ hàng đang nằm trong kho sang các thị trường khác như Nhật Bản – nơi hãng có lượng khách hàng ổn định và không bị áp thuế.
Định hướng thận trọng và bài học về ổn định
Dù chưa bị tổn thất nghiêm trọng, Saint James đã quyết định đóng băng kế hoạch mở thêm hai cửa hàng tại Mỹ. Bên cạnh bất ổn thuế quan, đồng USD yếu đi cũng làm tăng chi phí xuất khẩu. “Có lẽ chúng tôi nên mở thêm cửa hàng tại các thị trường có độ ổn định kinh tế cao hơn,” ông Lesénécal chia sẻ.
Điều trớ trêu là căng thẳng thương mại lại xảy ra ở một thị trấn mang đậm dấu ấn Mỹ. Tại Saint-James, cờ Mỹ tung bay bên cạnh cờ Canada và Anh – ba quốc gia giải phóng nơi này khỏi Đức Quốc Xã vào tháng 7/1944. Ngay cạnh nhà máy là nghĩa trang Brittany American Cemetery với hơn 4.000 ngôi mộ lính Mỹ, được dân địa phương gìn giữ cẩn thận. Trên sân nhà máy còn có cả cánh quạt máy bay cùng tấm biển tưởng niệm Không quân Mỹ.
Vì vậy, ông Auzimour không khỏi bất ngờ khi Tổng thống Trump tuyên bố EU được lập ra “để hãm hại nước Mỹ”. “Chúng tôi không bao giờ quên vai trò của nước Mỹ trong việc gìn giữ tự do cho châu Âu,” ông cúi đầu trước nghĩa trang nói.
Hiện tại, nhiều đối tác Mỹ của Saint James đã trì hoãn việc đặt hàng cho mùa xuân 2026 vì chưa rõ tình hình thuế suất. Trong khi đó, Saint James cần thời gian đặt sợi len và cotton từ Australia và New Zealand. “Chúng tôi không thể lên kế hoạch sản xuất khi còn quá nhiều điều bất định,” ông Lesénécal nói. “Mọi thứ đều liên kết với nhau như hiệu ứng domino. Chúng tôi cần sự ổn định.”
shared via nytimes,
