Kẹt giữa Mỹ và Trung Quốc, Hàn Quốc đối mặt áp lực từ cuộc chiến thương mại
28/10/25
 |
| Tổng thống Trump và Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung tại Phòng Bầu dục vào tháng 8 |
Cân bằng mong manh giữa an ninh và kinh tế
Khi Tổng thống mới đắc cử của Hàn Quốc, Lee Jae Myung, đến Washington vào tháng 8, ông được hỏi về chính sách anmigyeongjung - phương châm lâu đời của Seoul nhằm duy trì “trung lập chiến lược” giữa Mỹ và Trung Quốc. Cụm từ này, dịch nôm na là “Mỹ vì an ninh, Trung Quốc vì kinh tế”, phản ánh thế cân bằng khó xử của Hàn Quốc: dựa vào Washington để bảo đảm an ninh quốc gia, nhưng đồng thời phụ thuộc Bắc Kinh như một thị trường trọng yếu cho xuất khẩu.
Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ - Trung ngày càng gay gắt, lập trường “đứng giữa” trở nên khó duy trì. Ông thừa nhận: “Giờ đây, không thể giữ được logic đó nữa. Chúng tôi ngày càng phải chọn, và không ở vị thế có thể tách khỏi chính sách của Mỹ.”
Giống như nhiều nền kinh tế khác bị cuốn vào làn sóng phân mảnh toàn cầu, Hàn Quốc bị đặt vào vị thế “không thể thắng” trong cuộc chiến thương mại ngày càng dữ dội, phải chật vật giữa các lệnh kiểm soát xuất khẩu, trừng phạt và thuế quan.
Áp lực từ cả hai phía
Tình thế của Seoul đặc biệt éo le: quốc gia này là đồng minh chiến lược của Washington, nhưng đang chịu sức ép lớn từ các yêu cầu của Tổng thống Donald Trump trong việc hoàn tất thỏa thuận thương mại sơ bộ mà hai bên đạt được vào tháng 7.
Trong khi đó, Trung Quốc - đối tượng chính trong các cáo buộc kinh tế của Trump lại là đối tác thương mại lớn nhất của Hàn Quốc, chiếm tới một phần tư kim ngạch xuất khẩu (tính cả Hong Kong).
Trước thềm hội nghị thượng đỉnh APEC tại Seoul, nơi dự kiến Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ gặp nhau, Hàn Quốc đang phải trả giá đắt cho việc đứng về phía Mỹ.
Trung Quốc đáp trả: đòn trừng phạt đầu tiên
Tháng này, năm công ty con của Hanwha Ocean tại Mỹ - tập đoàn đóng tàu lớn của Hàn Quốc bị Bắc Kinh trừng phạt với cáo buộc “hỗ trợ và giúp đỡ” Washington trong cuộc điều tra về ngành đóng tàu Trung Quốc. Hanwha trước đó mua lại xưởng đóng tàu ở Philadelphia với giá 100 triệu USD, nhằm hưởng lợi từ kế hoạch của Trump dùng đầu tư nước ngoài để phục hồi ngành đóng tàu Mỹ.
“Đó là cú thức tỉnh,” Andrew Yeo, chuyên gia cao cấp tại Viện Brookings, nhận định. “Đây là điểm áp lực mà Hàn Quốc không ngờ tới.”
Báo Global Times, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc, từng cảnh báo vào tháng 7 đầu tư vào ngành đóng tàu Mỹ là “canh bạc rủi ro cao”, đồng thời cho rằng “địa chính trị không thể đảo ngược nguyên tắc kinh tế.” Vài tuần sau, tờ báo này tiếp tục đăng bài cảnh cáo nếu con tàu mang cờ Hàn Quốc tham gia vào hành động quân sự của Mỹ, “nó có thể gây rắc rối nghiêm trọng” và Seoul cần “thận trọng trước kịch bản như vậy.”
Khi Bộ Thương mại Trung Quốc công bố lệnh trừng phạt, họ tuyên bố việc Hanwha hợp tác với chính phủ Mỹ “đe dọa chủ quyền, an ninh và lợi ích phát triển” của Trung Quốc.
Dịch chuyển dần về phía Washington
Dưới thời người tiền nhiệm Yoon Suk Yeol - tổng thống bị phế truất sau khi ban bố thiết quân luật - Hàn Quốc bắt đầu chuyển hướng kinh tế về phía Mỹ. Sự dịch chuyển này rõ rệt hơn trong thời kỳ của Tổng thống Joe Biden, khi Washington đưa ra các khoản trợ cấp đầu tư lớn để khuyến khích doanh nghiệp Hàn Quốc xây nhà máy tại Mỹ.
Tuy nhiên, khi chịu sức ép từ Trung Quốc, Seoul lại nhận ra cam kết đầu tư sâu hơn với Mỹ không giúp họ được ưu ái hơn dưới chính quyền Trump.
Theo thỏa thuận sơ bộ tháng 7, Hàn Quốc cam kết đầu tư 350 tỷ USD vào Mỹ và chi thêm 100 tỷ USD mua khí tự nhiên hóa lỏng. Đổi lại, Trump đồng ý giảm thuế nhập khẩu từ 25% xuống 15% - mức giảm quan trọng đối với ngành sản xuất ô tô Hàn Quốc.
Nhưng ba tháng trôi qua, Seoul bắt đầu phản đối một số yêu cầu từ Nhà Trắng. Do chưa đạt được thỏa thuận cuối cùng, Mỹ vẫn chưa hạ thuế. Seoul kỳ vọng phần lớn 350 tỷ USD đầu tư sẽ được thực hiện dưới dạng cho vay hoặc bảo lãnh vay, trong khi Trump muốn đầu tư bằng tiền mặt - tương tự thỏa thuận mà Mỹ đạt với Nhật Bản.
Nỗi lo tỷ giá và nguy cơ bất ổn tài chính
Hàn Quốc cảnh báo khoản đầu tư tiền mặt khổng lồ có thể gây mất ổn định đồng won, khiến thị trường ngoại hối biến động mạnh. Seoul đề nghị Washington cung cấp hoán đổi tiền tệ (currency swap) để hạn chế rủi ro và ngăn đồng won sụp giá.
Mặc dù các quan chức Hàn Quốc nỗ lực đàm phán trước hội nghị APEC và cả hai bên đều khẳng định thỏa thuận “sắp đạt được”, nhưng cho đến nay, vẫn chưa có kết quả cuối cùng.
Tờ Chosun Ilbo, nhật báo bảo thủ và lâu nay là tiếng nói ủng hộ liên minh Mỹ - Hàn, chỉ trích “chiến thuật cứng rắn” của Trump, cho rằng điều đó có thể đẩy các doanh nghiệp Hàn Quốc quay về với Trung Quốc.
“Trump vẫn kiên quyết cứng rắn với các đồng minh,” nhà bình luận Yang Sang-hoon viết. “Với ông, việc một quốc gia là đồng minh dường như lại là điểm yếu chí mạng.”
Bế tắc trước thềm hội nghị thượng đỉnh
Trump dự kiến gặp Tổng thống Lee vào thứ Tư tại Seoul, song ông Lee đã hạ thấp kỳ vọng về bước đột phá. Trả lời CNN, ông cho biết “cần thêm nhiều thời gian và nỗ lực để điều chỉnh và hoàn thiện trước khi có thỏa thuận cuối cùng.”
Trong khi Seoul vẫn tìm cách giữ thế cân bằng giữa hai siêu cường, các lĩnh vực công nghệ chiến lược - đặc biệt là chất bán dẫn - đang biến Hàn Quốc thành “quân cờ” trong cuộc cạnh tranh Mỹ - Trung.
Cuộc chiến chip: lợi nhuận ngắn hạn, rủi ro dài hạn
Trước khi Trump nhậm chức, Mỹ áp đặt hạn chế xuất khẩu sang Trung Quốc các loại chip nhớ băng thông cao (HBM), thiết bị thiết yếu cho hệ thống trí tuệ nhân tạo thế hệ mới. Trong ngắn hạn, nhu cầu bùng nổ của thị trường AI giúp Samsung Electronics và SK Hynix vẫn tăng trưởng mạnh, nhưng về dài hạn, nguy cơ đang hình thành.
Bắc Kinh đang rót vốn lớn để hỗ trợ các nhà sản xuất chip trong nước thu hẹp khoảng cách công nghệ với các tập đoàn quốc tế, tạo nền tảng cho những đối thủ tương lai.
June Park, chuyên gia kinh tế chính trị tại Seoul, cảnh báo các doanh nghiệp Trung Quốc có thể sớm đuổi kịp hai ông lớn Hàn Quốc. “Khoảng thời gian để bắt kịp có thể không còn dài,” bà nói.
shared via nytimes,
