iPhone "Made in America": Giấc mơ xa vời của Trump
27/05/25
Tổng thống Donald Trump một lần nữa gây áp lực lên Apple, yêu cầu hãng này phải sản xuất iPhone tại Mỹ – nếu không sẽ phải đối mặt với mức thuế 25% cho các thiết bị sản xuất ở nước ngoài. Đây không phải lần đầu ông Trump đưa ra yêu sách này: từ chiến dịch tranh cử năm 2016, ông đã cam kết sẽ "bắt Apple phải sản xuất những cái máy tính khốn kiếp đó ngay tại đất nước này". Nhưng thay vì về Mỹ, Apple lại mở rộng sản xuất sang Ấn Độ, Việt Nam và Thái Lan.
Liệu Apple có thể sản xuất iPhone tại Mỹ?
Câu trả lời là có thể, nhưng phi kinh tế. Wayne Lam, chuyên gia tại TechInsights, cho rằng nếu Apple sản xuất iPhone tại Mỹ, giá bán sẽ tăng hơn gấp đôi – lên tới 2.000 USD mỗi chiếc. Chi phí cao chủ yếu do cần đầu tư lại toàn bộ dây chuyền máy móc, tăng mức độ tự động hóa để bù đắp cho lực lượng lao động ít hơn so với Trung Quốc. Ông nhận định thẳng thắn: "Điều đó thật vô lý. Ngắn hạn thì hoàn toàn không khả thi."
Matthew Moore – cựu quản lý thiết kế sản xuất của Apple trong 9 năm – cũng cho rằng dù sản xuất tại Mỹ có thể giúp giảm chi phí vận chuyển và tác động môi trường, nhưng lợi ích đó quá nhỏ bé so với những thách thức thực tế.
Các chuyên gia chuỗi cung ứng cho rằng việc chuyển sản xuất về Mỹ vào năm 2025 là không hợp lý về chiến lược. iPhone đã gần 20 năm tuổi, và trong 10 năm tới có thể sẽ không còn là sản phẩm chủ lực. Apple đang đầu tư vào các thiết bị thực tế ảo và trí tuệ nhân tạo như Vision Pro – được kỳ vọng sẽ thay thế iPhone. Vì thế, việc chi hàng tỷ USD để chuyển sản xuất iPhone về Mỹ là khoản đầu tư khó thu hồi.
Thực tế, Apple từng thử nghiệm sản xuất Mac Pro tại Mỹ vào năm 2013 nhưng thất bại: dây chuyền phải dừng vì thiếu nhân sự thay ca và thiếu nhà cung ứng có thể sản xuất đủ số lượng ốc vít nhỏ theo yêu cầu. Dù CEO Tim Cook từng dẫn ông Trump đi tham quan nhà máy ở Texas, các sản phẩm Mac Pro hiện nay lại gắn nhãn "Sản xuất tại Thái Lan".
Điều gì khiến Trung Quốc trở nên không thể thay thế?
Ba yếu tố then chốt: bàn tay nhỏ, lực lượng lao động thời vụ khổng lồ và đội ngũ kỹ sư hùng hậu. Phụ nữ trẻ Trung Quốc, với bàn tay nhỏ khéo léo, là lực lượng then chốt giúp lắp ráp các chi tiết siêu nhỏ trong iPhone. Apple đã nghiên cứu khả năng chuyển sản xuất về Mỹ nhưng kết luận rằng không thể tìm được nhân công có kỹ năng tương đương.
Ngoài ra, Trung Quốc có hàng triệu lao động di cư theo mùa – làm việc cật lực từ mùa hè đến Tết âm lịch rồi rút lui, giúp Apple linh hoạt mở rộng sản xuất mà không cần trả lương cả năm. Họ sống ngay tại ký túc xá trong khu công nghiệp, gần nhà cung ứng và dây chuyền dài hơn sân bóng đá.
Quan trọng hơn, Trung Quốc có một "đội quân" kỹ sư cơ khí: năm 2017, Tim Cook nói nước này có thể lấp đầy hàng sân vận động bằng kỹ sư dụng cụ, trong khi Mỹ chỉ đủ lấp đầy một căn phòng.
Ấn Độ: Kỳ vọng mới nhưng chưa thể thay thế Trung Quốc
Apple mở rộng sản xuất tại Ấn Độ chủ yếu để tránh thuế nhập khẩu cao và tăng sức cạnh tranh giá ở thị trường smartphone lớn thứ hai thế giới. Ấn Độ hiện nay giống như Trung Quốc cách đây 20 năm: có lực lượng kỹ sư đông đảo và được chính phủ hỗ trợ tài chính cho sản xuất.
Tuy nhiên, phần lớn linh kiện quan trọng như màn hình và mô-đun Face ID vẫn được lắp ráp tại Trung Quốc, sau đó vận chuyển sang Ấn Độ để "lắp ráp cuối cùng" như các mảnh Lego. Dù sản phẩm gắn nhãn "Assembled in India", chuỗi cung ứng vẫn phụ thuộc vào Trung Quốc – vừa giúp Apple tránh thuế Mỹ, vừa giữ được chi phí thấp.
shared via nytimes,
