Kinh tế Trung Quốc giữ vững đà tăng trưởng, nhưng người tiêu dùng ngày càng thận trọng
20/10/25
Tăng trưởng ổn định giữa những dấu hiệu bất ổn
Trong quý III năm nay, từ tháng 7 đến tháng 9, kinh tế Trung Quốc tăng 1,1% so với quý trước, giữ tốc độ tương đương với mùa xuân, theo số liệu của Cục Thống kê Quốc gia công bố. Nếu xu hướng này tiếp diễn, nền kinh tế dự kiến tăng khoảng 4,1% trong 12 tháng tới.
Tuy nhiên, phía sau con số tưởng chừng tích cực là một bức tranh nhiều gam màu xám. Dù xuất khẩu mạnh và đầu tư vào các nhà máy mới tiếp tục duy trì, lĩnh vực bất động sản đang suy yếu sâu sắc, khiến người tiêu dùng ngày càng thận trọng trong chi tiêu.
Bất động sản lao dốc, người dân co cụm chi tiêu
Trong bốn năm qua, sự sụp đổ của thị trường nhà đất đã xóa sổ một phần lớn tài sản tiết kiệm của các hộ gia đình Trung Quốc. Nhiều người cắt giảm chi tiêu, chỉ mua sắm những nhu yếu phẩm cần thiết. Chính phủ trung ương cố gắng kích cầu bằng các khoản trợ cấp khuyến khích người dân mua điện thoại thông minh, xe điện và đồ gia dụng nội địa. Tuy nhiên, một số chính quyền địa phương – vốn phải chia sẻ chi phí trợ cấp – đang cắt giảm ngân sách cho các chương trình này.
Giá căn hộ ở nhiều thành phố giảm tới 40% so với đỉnh điểm mùa hè năm 2021. Cú rơi này giáng đòn mạnh vào các nhà phát triển và doanh nghiệp xây dựng – những lĩnh vực từng chiếm đến một phần tư nền kinh tế. Đà suy giảm trong bất động sản và xây dựng tiếp tục kéo dài trong quý III.
Do đó, doanh số bán lẻ vẫn yếu. Tháng 9, doanh thu hàng tiêu dùng chỉ tăng 3% so với cùng kỳ năm trước – mức tăng thấp nhất kể từ tháng 11 năm ngoái. Xu hướng này phản ánh tâm lý dè chừng của người dân, đặc biệt khi giá trị tài sản cá nhân giảm và thu nhập không tăng tương xứng.
Đầu tư công nghiệp và xuất khẩu giữ vai trò trụ đỡ
Cho đến mùa hè vừa qua, đầu tư vào các nhà máy mới phần nào bù đắp được sự yếu kém của tiêu dùng. Tuy nhiên, chính phủ hiện lo ngại tình trạng dư thừa công suất, chiến tranh giá và cạnh tranh nội địa quá mức.
Dù vậy, xuất khẩu và chính sách thay thế hàng nhập khẩu vẫn là động lực chủ chốt cho tăng trưởng. Trong ba tháng gần nhất, thặng dư thương mại hàng hóa của Trung Quốc tăng 12,4% so với cùng kỳ năm ngoái.
Thặng dư thương mại của Trung Quốc – tức phần chênh giữa xuất khẩu và nhập khẩu – đang trên đà vượt mốc 1 nghìn tỷ USD trong năm nay, phá kỷ lục của chính nước này năm trước. Dù xuất khẩu sang Mỹ giảm do thuế quan của chính quyền Trump vẫn còn hiệu lực, lượng hàng xuất sang các quốc gia đang phát triển lại tăng vọt.
Một phần hàng hóa này được tái xuất sang Mỹ, nhưng phần lớn được dùng để xây dựng nhà máy, trang trại điện mặt trời và chiếm lĩnh thị phần tại các nền kinh tế mới nổi. Sự trỗi dậy của hàng Trung Quốc đã thúc đẩy nhiều nước – từ Brazil đến Thổ Nhĩ Kỳ và Indonesia – áp thuế nhập khẩu nhằm bảo vệ sản xuất trong nước, theo mô hình của Mỹ.
Dữ liệu tăng trưởng khả quan hơn dự kiến
Kết quả tăng trưởng công bố hôm thứ Hai thực tế cao hơn kỳ vọng, sau khi Cục Thống kê Quốc gia điều chỉnh số liệu quý trước từ 1,1% xuống 1%. Trong thông báo, cơ quan này mô tả nền kinh tế “thể hiện sức sống và khả năng phục hồi mạnh mẽ” trong quý III.
Theo cách tính mà Bắc Kinh thường nhấn mạnh, quy mô nền kinh tế quý III lớn hơn 4,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích quốc tế cho rằng các số liệu chính thức có thể phóng đại mức tăng trưởng thực tế. Đáng chú ý, Cục Thống kê không tổ chức họp báo như thông lệ, có thể vì thời điểm công bố trùng với kỳ họp của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc - nơi 370 lãnh đạo cao cấp bàn thảo về kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn 2026-2030.
Hướng chính sách mới: kích cầu hay đầu tư hạ tầng?
Giới quan sát dự đoán Ủy ban Trung ương sẽ phê duyệt các bước đi nhằm xử lý điểm yếu của nền kinh tế. Một số chuyên gia kỳ vọng Bắc Kinh sẽ tung ra các biện pháp hỗ trợ hộ gia đình và tăng tiêu dùng, chẳng hạn nâng lương hưu cho người cao tuổi nông thôn – nhóm hiện chỉ nhận khoảng 20 USD mỗi tháng.
“Thị trường bất động sản ảm đạm đang đè nặng lên doanh số bán lẻ, nhưng các biện pháp kích cầu tiêu dùng bổ sung có khả năng được triển khai,” ông Từ Tư Thao, chuyên gia kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Deloitte, nhận định.
Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích khác cho rằng giới lãnh đạo Trung Quốc vẫn sẽ ưu tiên mô hình truyền thống – thúc đẩy các dự án cơ sở hạ tầng như đường sắt, cao tốc, cầu cống và đập thủy điện.
Vấn đề nằm ở chỗ, phần lớn chính quyền địa phương không còn đủ tài chính để theo đuổi các dự án lớn, do nguồn thu từ bán đất cho các nhà phát triển – từng là trụ cột ngân sách – đã sụt giảm mạnh trong khi chi phí bảo trì các công trình mới xây lại tăng cao.
Dẫu vậy, chính phủ trung ương vẫn có khả năng huy động vốn lớn để tài trợ cho các dự án quy mô, đặc biệt tại khu vực miền Tây. Bà Đan Vương, chuyên gia kinh tế Trung Quốc tại Văn phòng Eurasia Group ở Singapore, nhận xét: “Đối với các chính quyền địa phương, giai đoạn này chủ yếu là bảo trì hạ tầng; còn hoạt động xây dựng mới đã được chuyển giao cho chính quyền trung ương.”
shared via nytimes,
