Thương chiến kìm hãm đà cất cánh của máy bay “made in China”
29/10/25
 |
| Máy bay phản lực C919 do Tập đoàn máy bay thương mại Trung Quốc chế tạo tại Hồng Kông |
Bầu trời đầy biến động
Giữa bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ - Trung chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, mẫu máy bay thương mại đầu tiên của Trung Quốc - C919 đang phải đối mặt với những “nhiễu động” lớn trong hành trình chinh phục bầu trời. Được phát triển bởi Tập đoàn Máy bay Thương mại Trung Quốc (Comac), C919 là niềm tự hào của ngành hàng không nội địa, nhưng giờ đây đang có nguy cơ lỡ hẹn mục tiêu giao hàng vì chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn.
Theo công ty tư vấn hàng không Cirium, Comac bàn giao 13 chiếc C919 cho các hãng hàng không Trung Quốc trong năm 2024 và chỉ thêm 7 chiếc trong 10 tháng đầu năm 2025, trong khi mục tiêu của hãng là giao 30 chiếc vào cuối năm nay. Sự chậm trễ này được cho là bắt nguồn từ căng thẳng thương mại Mỹ - Trung, vốn khiến việc cấp phép xuất khẩu các linh kiện then chốt bị đình trệ.
Căng thẳng Mỹ - Trung làm “nghẽn động cơ”
Dan Taylor, Giám đốc tư vấn tại công ty hàng không IBA, cho biết kế hoạch sản xuất của C919 bị ảnh hưởng trực tiếp khi Mỹ tạm ngừng cấp phép xuất khẩu động cơ LEAP-1C vào tháng 5 và chỉ nối lại vào tháng 7. Động cơ này do liên doanh giữa GE Aerospace (Mỹ) và Safran (Pháp) sản xuất, nên mọi hoạt động xuất khẩu đều cần Washington phê duyệt. “Điều đó khiến C919 trở nên cực kỳ nhạy cảm trước các thay đổi chính trị,” ông Taylor nhận định.
C919 là mẫu máy bay thân hẹp, có sức chứa 158-169 hành khách, tầm bay hơn 5.500 km - trực tiếp cạnh tranh với Boeing 737 và Airbus A320. Tuy nhiên, theo phân tích của Ngân hàng Bank of America, mẫu máy bay này phụ thuộc vào 48 nhà cung ứng từ Mỹ, 26 từ châu Âu và chỉ 14 từ trong nước. Trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa thắt chặt xuất khẩu phần mềm “nhạy cảm” sang Trung Quốc, chuỗi cung ứng cho C919 càng thêm mong manh.
“Phụ thuộc vào các nhà sản xuất động cơ và thiết bị điện tử hàng không phương Tây khiến Comac phải đối mặt với những rủi ro chính sách nằm ngoài tầm kiểm soát,” ông Taylor nói thêm.
Giấc mơ bầu trời của Bắc Kinh
C919 thực hiện chuyến bay thương mại đầu tiên vào năm 2023, đánh dấu cột mốc lớn trong nỗ lực tự chủ hàng không của Trung Quốc. Hiện các hãng hàng không quốc doanh như Air China, China Eastern và China Southern đang khai thác khoảng 20 chiếc C919. Bắc Kinh kỳ vọng dòng máy bay này sẽ đáp ứng nhu cầu khổng lồ về phương tiện vận tải hàng không trong nước trong vài thập kỷ tới, đồng thời mở rộng thị phần sang Đông Nam Á, châu Phi và châu Âu.
Tuy nhiên, theo Max J. Zenglein - chuyên gia kinh tế khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại The Conference Board - Comac đang đối mặt với “rủi ro đáng kể từ môi trường chính sách bất ổn, chuỗi cung ứng dễ bị tổn thương và các biện pháp trả đũa giữa Mỹ và Trung Quốc”. Ông nói việc phụ thuộc vào linh kiện phương Tây biến C919 thành “con bài mặc cả” trong các cuộc đàm phán thương mại. “Các thành phần quan trọng có thể bị sử dụng như đòn bẩy chính trị,” Zenglein cảnh báo.
Sản xuất thận trọng, nhưng đầy thách thức
Ngoài yếu tố chính trị, tiến độ sản xuất của Comac còn chậm do công ty “triển khai với sự thận trọng, ưu tiên chất lượng và an toàn,” theo Zenglein. Dù điều này giúp C919 đạt tiêu chuẩn kỹ thuật cao hơn, nó cũng khiến quy trình lắp ráp chưa thể tăng tốc như kỳ vọng.
Comac đang cố gắng giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài, song đây là hành trình đầy khó khăn. Động cơ CJ-1000A - do Tập đoàn Động cơ Hàng không Trung Quốc (AECC) tự phát triển vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm. Theo IBA, phải mất thêm vài năm nữa mẫu động cơ này mới có thể thay thế LEAP-1C để trang bị cho các thế hệ C919 tiếp theo.
Một số hãng hàng không quốc tế như AirAsia từng bày tỏ mong muốn khai thác C919, nhưng rào cản lớn hiện nay là máy bay chưa được cấp chứng nhận bay quốc tế. Việc được phê chuẩn từ Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) và Cơ quan Hàng không châu Âu (EASA) có thể kéo dài thêm nhiều năm, khiến kế hoạch mở rộng ra thị trường toàn cầu của Comac tiếp tục bị trì hoãn.
Con đường dài để bắt kịp Boeing và Airbus
Theo Richard Aboulafia - Giám đốc điều hành công ty tư vấn AeroDynamic Advisory - C919 chỉ có thể thành công khi đáp ứng ba yếu tố cốt lõi: “hiệu quả kinh tế tốt, mạng lưới hỗ trợ toàn cầu và chứng nhận an toàn từ các cơ quan quản lý.” Ông nhấn mạnh, chỉ có một hoặc hai trong số đó là chưa đủ để giúp Comac cạnh tranh với hai “gã khổng lồ” Boeing và Airbus.
Dự báo của Airbus cho thấy từ 2025 đến 2044, Trung Quốc cần tới 9.570 máy bay chở khách mới, trong đó hơn 80% là dòng thân hẹp như C919. Dù vậy, cơ hội chiếm lĩnh thị trường trong nước của Comac vẫn chịu sức ép lớn khi Airbus đang mở rộng sản xuất ngay tại Trung Quốc. Dây chuyền lắp ráp thứ hai của Airbus dự kiến đi vào hoạt động năm 2026, cho phép tăng mạnh sản lượng dòng A320 - đối thủ trực tiếp của C919.
Các chuyên gia dự đoán Comac sẽ cần thêm nhiều năm để phá thế độc quyền của Boeing và Airbus trên thị trường toàn cầu. Theo Dan Taylor, trong giai đoạn cuối thập niên 2020, Comac có thể bắt đầu mở rộng thị phần nội địa và tiến hành xuất khẩu trong phạm vi khu vực. Tuy nhiên, việc đạt được tầm vóc toàn cầu tương đương các hãng phương Tây vẫn còn là chặng đường dài, đặc biệt khi bầu trời của ngành hàng không thế giới vẫn bị phủ mây bởi những biến động địa chính trị khó lường.
shared via MSN,
