Trung Quốc có thêm “vũ khí” trong cuộc đối đầu thương mại với Trump: các dây chuyền nhà máy
21/10/25
 |
| Nguồn: Chang W. Lee; The New York Times |
Sức mạnh của “công xưởng thế giới” giữa căng thẳng thương mại
Khi căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới trở lại, Bắc Kinh phát đi thông điệp rõ ràng họ sẵn sàng chiến đấu. Cách đây một tuần, Trung Quốc kích hoạt “con bài” nắm giữ gần như toàn bộ nguồn cung vật liệu chiến lược toàn cầu, phá vỡ thế đình chiến mong manh với Washington.
Song Bắc Kinh vẫn còn một quân át khác: hệ thống nhà máy khổng lồ. Dù phải đối mặt với mức thuế nhập khẩu cao ngất ngưởng do Tổng thống Donald Trump áp đặt, lĩnh vực sản xuất vẫn là động cơ giúp duy trì tăng trưởng và củng cố vị thế của Chủ tịch Tập Cận Bình trong cuộc đối đầu với Mỹ.
Thành phố Yiwu, nơi đặt khu chợ bán buôn lớn nhất thế giới, là minh chứng rõ nét cho sức mạnh ấy. Trong các khu phức hợp trải dài qua nhiều dãy phố, hàng nghìn doanh nghiệp trưng bày đồ chơi, thiết bị điện tử gia dụng và drone. Tuần trước, Yiwu vừa khai trương thêm một trung tâm thương mại mới – công trình có diện tích tương đương hàng trăm sân bóng đá – nhằm “phô diễn sức mạnh sản xuất cứng của Trung Quốc trước thế giới”.
Thay đổi thị trường và hướng xuất khẩu
Gong Hao, một thương nhân tại Yiwu, từng bán vòng hoa nhựa Hawaii, dây trang trí tiệc và tai thỏ phát sáng cho khách hàng Mỹ. Năm nay, ông mất toàn bộ đơn hàng từ Mỹ nhưng nhanh chóng tìm được khách mới ở châu Âu và Đông Nam Á. “Khách Mỹ không còn ảnh hưởng nhiều đến chúng tôi,” Gong nói.
Sức mạnh sản xuất của Trung Quốc, với sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ chính phủ, đang tạo ra một chuyển dịch mang tính địa chấn trong nền kinh tế: hàng hóa “Made in China” tràn ngập ngày càng nhiều thị trường mới. Thặng dư thương mại của Trung Quốc trong năm nay vượt 875 tỷ USD, hướng tới mức kỷ lục. Xuất khẩu đóng góp tới một phần ba tăng trưởng kinh tế của đất nước trong năm qua - một thành tích mà giới chuyên gia cảnh báo khó có thể duy trì lâu dài.
Chiến lược này vừa cần thiết vừa mạo hiểm. Việc đẩy mạnh xuất khẩu giúp giữ “đèn sáng” cho nền kinh tế đang gặp khó, song cũng khiến Bắc Kinh dễ bị tổn thương nếu các đối tác thương mại dựng lên rào cản mới. “Thương mại chính là thứ đang giữ cho nền kinh tế Trung Quốc hoạt động,” ông Han Lin, giám đốc của Asia Group và cựu lãnh đạo cấp cao của Wells Fargo tại Trung Quốc, nhận định.
Doanh nghiệp xoay xở giữa thuế quan và thị trường mới
Fiona Zhou, chủ công ty Kaqu Toys, sản xuất đồ chơi bóp cao su hình gà, vịt và các con vật vui nhộn, cho biết gần 25% sản lượng của công ty xuất sang Mỹ. Trong giai đoạn tạm hoãn thuế 90 ngày của Washington, các đơn hàng vẫn được giao đầy đủ. Để chia sẻ chi phí tăng thêm do thuế, Zhou giảm giá 5% cho khách hàng Mỹ. Nhưng nay, khi mức thuế mới trở lại, cô phải tìm đầu ra ở Đông Nam Á và Nam Phi.
Tại Trung tâm Thương mại Kỹ thuật số toàn cầu ở Yiwu, nơi Kaqu Toys và hàng chục công ty khác vừa chuyển đến, chính quyền địa phương cho phép sử dụng kết nối internet không bị chặn tường lửa, giúp các doanh nghiệp tiếp cận nền tảng quốc tế như TikTok hay YouTube. “Việc Trump liên tục thay đổi chính sách thuế khiến chúng tôi mệt mỏi. Nó giống như cãi nhau với một người bạn không ngừng,” Zhou chia sẻ.
Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn phải duy trì xuất khẩu ra nước ngoài vì cầu trong nước suy yếu nghiêm trọng.
Ye Chaoli, chuyên bán các sản phẩm đồ chơi nhồi bông như búp bê Labubu, Hello Kitty đính đá và phụ kiện thời trang, cho biết một nửa doanh thu đến từ thị trường nội địa, nửa còn lại đến từ Nga và các nước khác. “Kinh doanh đang tệ dần,” Ye thừa nhận. “Sau đại dịch, nền kinh tế trì trệ, người dân cắt giảm chi tiêu, khiến hàng tồn kho tăng cao.”
Áp lực trong nước và chính sách cứu vãn
Bốn năm sau khi khủng hoảng bất động sản bắt đầu, hàng nghìn tỷ USD tiết kiệm hộ gia đình bị thổi bay, kéo tâm lý tiêu dùng đi xuống. Để xoa dịu cú sốc, chính phủ tung ra gói trợ cấp cho các nhà sản xuất. Nhưng những dấu hiệu căng thẳng vẫn hiện rõ: người dân lo ngại thu nhập, hạn chế chi tiêu và tiếp tục tiết kiệm gần bằng mức trong đại dịch, khi phong tỏa kéo dài.
Giá cả trên toàn nền kinh tế đang giảm mạnh, không có dấu hiệu đảo chiều. Thất nghiệp thanh niên ở mức cao, tiền lương đô thị chạm đáy kỷ lục, nhiều ngành còn sụt giảm. Giá đất – nguồn thu quan trọng của chính quyền địa phương – tiếp tục lao dốc. Đồng nhân dân tệ yếu đi so với rổ tiền tệ của đối tác thương mại, dù Ngân hàng Trung ương đã tăng tỷ giá tham chiếu lên mức cao nhất trong một năm để hỗ trợ. Cùng lúc đó, lãi suất liên tục bị cắt giảm, khiến chi phí vốn rẻ hơn.
Những yếu tố tưởng chừng tiêu cực này lại vô tình làm hàng xuất khẩu Trung Quốc hấp dẫn hơn. Ông Christopher Beddor, Phó giám đốc nghiên cứu Trung Quốc tại Gavekal Dragonomics, nhận định: “Khi tình hình trong nước xấu đi, hàng xuất khẩu của họ lại càng cạnh tranh. Cú sốc giảm phát và sự mất giá tiền tệ đang khiến hàng Trung Quốc rẻ hơn hẳn so với nhiều quốc gia khác.”
Xuất khẩu tăng tốc và rủi ro mới
Theo số liệu của Hải quan Trung Quốc, xuất khẩu tháng 9 đạt 328,6 tỷ USD, tăng nhanh nhất trong sáu tháng và là mức cao nhất năm. Dù xuất sang Mỹ giảm 27%, lượng hàng đi các thị trường khác lại tăng vọt, đặc biệt tại Đông Nam Á – khu vực đang trở thành “bến đỗ” mới cho hàng hóa Trung Quốc.
Tuy vậy, việc phụ thuộc ngày càng nhiều vào thị trường nước ngoài cũng khiến Bắc Kinh đối mặt nguy cơ phản ứng ngược, khi các nền kinh tế bắt đầu dựng hàng rào để tự vệ. Một số quốc gia Đông Nam Á tỏ ra lo ngại về làn sóng hàng Trung Quốc giá rẻ, đe dọa ngành sản xuất bản địa.
Yiwu – bức tranh thu nhỏ của nền kinh tế xuất khẩu
Tại Chợ Thương mại Quốc tế Yiwu, một trong sáu khu phức hợp xuất khẩu lớn của thành phố, không khí giao dịch vẫn sôi động. Khách mua từ khắp nơi trên thế giới chen chúc mặc cả. Máy bay không người lái đồ chơi lượn quanh người đi chợ, trong khi robot chó ngồi chờ lệnh cạnh các gian hàng bán súng nhựa bắn đạn cao su.
Giữa khung cảnh đó, Rhoda Nghelembi, 26 tuổi, một nữ doanh nhân đến từ Tanzania, đang xem xét lô vòng tay kim loại và khuyên tai. Trong ba năm qua, cô đã bảy lần tới Yiwu để mua hàng, mang về bán không chỉ ở quê nhà Dar es Salaam mà còn ở Kenya, Uganda và Congo. “Tôi thấy tương lai của mình sẽ lớn mạnh và giàu có nhờ Trung Quốc,” cô nói. “Trung Quốc có vô vàn cơ hội.”
Trong cuộc chơi thương mại đầy biến động với Mỹ, Trung Quốc dường như đang chứng minh năng lực sản xuất khổng lồ của nước này vẫn là “vũ khí” mạnh mẽ nhất. Khi nội địa suy yếu, xuất khẩu trở thành cứu cánh, biến mỗi dây chuyền nhà máy ở Yiwu, Quảng Đông hay Chiết Giang thành “mặt trận” mới trong chiến lược duy trì vị thế kinh tế toàn cầu của Bắc Kinh.
shared via nytimes,
