Trung Quốc muốn hạ thấp vị thế của đồng USD: Một thách thức từ Thượng Hải
19/06/25
 |
| Pan Gongsheng, thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc |
Ngân hàng Trung ương Trung Quốc kêu gọi hệ thống tiền tệ toàn cầu đa cực
Tại Diễn đàn Lục Gia Chủy diễn ra tại Thượng Hải, ông Pan Gongsheng - Thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã nêu ra một định hướng rõ ràng về việc xây dựng một hệ thống tài chính toàn cầu dựa trên nhiều đồng tiền chủ đạo thay vì quá phụ thuộc vào đồng USD. Dù không nêu đích danh Mỹ, ông Pan đưa ra những phê phán gián tiếp về nguy cơ khi thế giới dựa vào đồng tiền của một quốc gia duy nhất.
Theo ông, những vấn đề tài khóa và điều tiết tài chính tại quốc gia phát hành đồng tiền chủ đạo có thể "tràn ra thế giới dưới dạng rủi ro tài chính" và thậm chí có thể "diễn biến thành khủng hoảng tài chính quốc tế". Cách phát biểu này được xem là lời cảnh báo mạnh mẽ về rủi ro hệ thống mà sự thống trị của đồng USD có thể mang lại.
Trung Quốc tăng cường sử dụng nhân dân tệ trong giao dịch quốc tế
Phát biểu của ông Pan diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc đang đẩy mạnh nỗ lực mở rộng vai trò quốc tế của đồng NDT. Trong khi đồng USD và đồng euro vẫn chiếm ưu thế trong thanh toán quốc tế, Trung Quốc đã thuyết phục nhiều quốc gia đang phát triển thực hiện giao dịch thương mại với họ bằng NDT.
Một phần quan trọng trong chiến lược của Trung Quốc là tăng cường sử dụng công nghệ trong thanh toán xuyên biên giới. Ông Pan đã nhấn mạnh sự cần thiết của việc chuyển sang các công nghệ thanh toán mới bao gồm việc sử dụng nhân dân tệ kỹ thuật số để giảm sự phụ thuộc vào các quy trình truyền thống gắn với đồng USD, vốn vẫn dựa vào những hệ thống lỗi thời như fax.
Đáng chú ý, Trung Quốc hiện giao dịch gần như toàn bộ lượng dầu nhập khẩu từ Iran và một phần lớn dầu khí từ Nga thông qua các ngân hàng nhỏ, hạn chế tiếp xúc với đồng USD. Đây là một chiến lược nhằm tránh rủi ro bị Mỹ trừng phạt và gia tăng ảnh hưởng địa chính trị của Trung Quốc ở khu vực Nam bán cầu.
Những rào cản khiến nhân dân tệ chưa thể thay thế được đồng USD
Dù có những bước tiến rõ rệt, nhân dân tệ vẫn gặp nhiều trở ngại trên con đường trở thành đồng tiền toàn cầu. Một trong những yếu tố lớn nhất là việc Trung Quốc vẫn kiểm soát chặt dòng vốn, hạn chế việc chuyển tiền vào và ra khỏi nước. Điều này khiến cho nhân dân tệ trở thành công cụ lưu trữ giá trị kém hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài.
Hơn nữa, phần lớn đồng nhân dân tệ hiện diện ở nước ngoài chủ yếu quay về Trung Quốc để mua hàng hóa hoặc thanh toán các khoản nợ thương mại. Điều này khiến đồng tiền này thiếu đi sự độc lập trong vai trò một phương tiện thanh khoản toàn cầu.
Chuyên gia kinh tế Dan Wang từ Eurasia Group nhận định rằng Trung Quốc không toàn cầu hóa nhân dân tệ theo kiểu phương Tây mà đang "khu vực hóa" đồng tiền này chủ yếu gắn với thương mại và hợp tác song phương ở các nước đang phát triển.
Căng thẳng địa chính trị thúc đẩy nỗ lực phi USD hóa
Bài phát biểu của ông Pan cũng ngầm chỉ trích việc Mỹ "vũ khí hóa" đồng USD trong các xung đột địa chính trị, thông qua việc cắt đứt tiếp cận tài chính của các nước như Iran, Nga, Triều Tiên. Trung Quốc vốn có quan hệ gần gũi với các quốc gia này và nhiều lần phản đối các lệnh trừng phạt kinh tế của Mỹ.
Sự thống trị của đồng USD khiến mọi quốc gia và công ty có hoạt động thương mại quốc tế đều phải đối mặt với nguy cơ bị ảnh hưởng bởi chính sách của Washington. Trung Quốc nhìn thấy trong điều này một lý do để đẩy mạnh xu hướng phi USD hóa (de-dollarization).
Dù vậy, các chuyên gia cho rằng Trung Quốc sẽ còn cần nhiều thời gian và cải cách lớn nếu muốn nhân dân tệ vươn lên thay thế vị thế trung tâm của USD, vốn được hỗ trợ bởi sự mở cửa thị trường, tính minh bạch pháp lý và độ tin cậy của các thể chế tài chính Mỹ.
Tình hình kinh tế trong nước tạo thêm áp lực cho Trung Quốc
Một điểm đáng chú ý là trong bài phát biểu, ông Pan không hề nhắc đến những khó khăn đang diễn ra trong nền kinh tế trong nước. Từ năm 2021 đến nay, thị trường bất động sản – vốn là xương sống của tài sản hộ gia đình đã sụp đổ, khiến hàng triệu người dân mất trắng tài sản.
Giá nhà ở nhiều thành phố Trung Quốc đã giảm từ 30–50%, đẩy tầng lớp trung lưu thành thị vào tình trạng khó khăn. Đây là một phần nguyên nhân khiến tiêu dùng cá nhân suy giảm nghiêm trọng.
Tuy nhiên, dữ liệu mới nhất từ Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc cho thấy doanh số bán lẻ tháng 5 đã tăng 6,4% so với cùng kỳ năm ngoái cao hơn dự báo. Mức tăng này chủ yếu đến từ các mặt hàng gia dụng nhóm hàng được hưởng chính sách trợ giá đổi cũ lấy mới của chính phủ.
Trong khi chính quyền Trung Quốc nỗ lực kích thích tăng trưởng bằng đầu tư vào các ngành công nghệ cao như xe điện và năng lượng mặt trời, sức mua của người tiêu dùng vẫn là mối lo dài hạn. Điều này cũng có thể làm hạn chế vai trò toàn cầu của nhân dân tệ, nếu nền tảng kinh tế nội địa không đủ vững.
shared via nytimes,
