UnitedHealth sở hữu 2.694 công ty con và liên kết: Đã quá lớn để kiểm soát?
31/07/25
Khi chiến lược “mua tất cả” gặp khủng hoảng
Tập đoàn khổng lồ này có lẽ đã phát triển đến mức vượt ngoài khả năng kiểm soát.
Các lãnh đạo của UnitedHealth Group từ lâu đã cho rằng việc thâu tóm các công ty đối thủ trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe là chìa khóa để đạt được lợi nhuận dài hạn – và các nhà đầu tư ủng hộ chiến lược đó đã được đền đáp trong nhiều năm.
Tuy nhiên, kể từ khi UnitedHealth công bố kết quả kinh doanh gây thất vọng vào tháng 4 vừa qua, Phố Wall đã xóa bỏ gần một nửa giá trị cổ phiếu của tập đoàn, và mô hình kinh doanh “mua tất cả” bắt đầu bị đem ra mổ xẻ.
Báo cáo mới đây đã thống kê quy mô tài sản khổng lồ của UnitedHealth, đồng thời ghi nhận cách tập đoàn vừa tạo ra các doanh nghiệp mới, vừa thực hiện hàng loạt thương vụ thâu tóm trong suốt nhiều năm để mở rộng quy mô. Tổng cộng, UnitedHealth hiện sở hữu tới 2.694 công ty con và công ty liên kết.
Tập đoàn khổng lồ và hệ sinh thái ẩn mình
Báo cáo đưa ra chi tiết từng thương vụ trong hành trình bành trướng của UnitedHealth, đồng thời ngầm đặt ra một câu hỏi quan trọng: Liệu công ty đã trở nên quá lớn để có thể điều hành hiệu quả?
“United đang định hình hệ thống y tế của chúng ta, nhưng rất ít người thực sự hiểu được quy mô của nó,” Wendell Potter, Chủ tịch tổ chức Center for Health & Democracy, cho biết. Tổ chức này đã công bố Báo cáo Sunlight về UnitedHealth Group với sự tài trợ tài chính từ Arnold Ventures.
Báo cáo cho thấy cách mà một hệ thống y tế quốc gia rộng lớn cuối cùng lại phục vụ cho lợi nhuận của một thực thể doanh nghiệp duy nhất.
Phản hồi của công ty: Đổi mới để phòng ngự
Trong một tuyên bố phản hồi, UnitedHealth cho biết tập đoàn đang tìm cách đơn giản hóa một hệ thống y tế hiện đang phân mảnh và kém hiệu quả.
“Chúng tôi đang góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi của hệ thống chăm sóc sức khỏe Mỹ,” bác sĩ Wyatt Decker, giám đốc điều hành của UnitedHealth, cho biết. Ông miêu tả mô hình “dựa trên giá trị” mà tập đoàn đang áp dụng – trả lương cho bác sĩ nhiều hơn nếu bệnh nhân của họ có sức khỏe tốt lên, thay vì dựa trên số lượng điều trị thực hiện.
Theo ông Decker, UnitedHealth đang hướng đến một hệ thống không còn đặt nặng yếu tố giao dịch đơn lẻ, mà thay vào đó là mô hình chủ động chăm sóc sức khỏe cho người dân trong suốt cuộc đời.
Khi sự phức tạp trở thành rào cản pháp lý
Dù mục tiêu công bố có vẻ tích cực, quy mô phức tạp của UnitedHealth đang khiến các cơ quan quản lý và thực thi pháp luật gặp khó khăn trong việc kiểm soát – theo nhận định của ông Reed Showalter, nghiên cứu viên cấp cao tại Vanderbilt Policy Accelerator, viện nghiên cứu thuộc Đại học Vanderbilt. Ông gọi hiện tượng này là “sự phức tạp bị vũ khí hóa.”
“Chúng ta đang chơi trò đập chuột, vì các tập đoàn này quá lớn và có thể che giấu sự bất công hoặc gây hại theo vô số cách khác nhau thông qua hệ thống công ty con của họ.”
Trước đó, tạp chí The American Prospect từng đăng tải nhiều phân tích về quá trình theo đuổi lợi nhuận không ngừng nghỉ trong suốt nửa thế kỷ của UnitedHealth. Một chuyên gia phân tích ngành miêu tả rằng tập đoàn này đã dùng khối tài sản khổng lồ của mình để liên tục thu hút và kiểm soát ngày càng nhiều đối thủ cạnh tranh.
“Đây không phải là ‘hệ thống’ cung cấp dịch vụ y tế,” Jeff Goldsmith – người đã theo dõi sát sao UnitedHealth suốt nhiều thập kỷ – nhận định. “United là một doanh nghiệp khai thác lợi nhuận. Họ dùng lợi nhuận để mua thêm những công ty cũng tạo ra lợi nhuận.” Tuy vậy, Goldsmith cũng cảnh báo rằng làn sóng sáp nhập này hiện đã chững lại, và điều đó mang đến những hệ quả chưa thể đoán định đối với tương lai của UnitedHealth.
Mua lợi nhuận, không mua rủi ro
Được thành lập từ năm 1974 với mục đích quản lý chi phí vận hành và lương bác sĩ cho các tổ chức bảo hiểm y tế HMO vốn rất phổ biến khi đó, UnitedHealth đã sớm hướng đến chiến lược tích hợp ngang bằng cách thâu tóm các công ty bảo hiểm đối thủ trong suốt những năm 1980 – theo phân tích của Goldsmith. Gần đây hơn, UnitedHealth chuyển sang chiến lược tích hợp dọc, nhắm tới các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe và hệ thống dữ liệu y tế.
Tập đoàn chủ động nhắm đến những mắt xích sinh lợi trong chuỗi cung ứng y tế – chẳng hạn như nhà thuốc, bác sĩ tư, hệ thống thanh toán – và tránh xa những lĩnh vực có biên lợi nhuận thấp như bệnh viện.
Tập đoàn kiểm soát khoảng 20% thị phần thuốc kê đơn thông qua đơn vị quản lý quyền lợi dược phẩm (PBM) có tên Optum Rx, và thu về 300 tỷ USD trong năm ngoái nhờ cung cấp dịch vụ bảo hiểm y tế.
Bên cạnh con số choáng ngợp về số lượng công ty con, UnitedHealth còn sở hữu một lực lượng nhân sự khổng lồ: 400.000 nhân viên.
Vấn đề đạo đức và quản trị
“Phần lớn bệnh nhân không hề biết rằng bác sĩ của họ có thể cũng là nhân viên của công ty bảo hiểm. Điều này đặt ra nhiều câu hỏi về niềm tin và đạo đức. Làm sao tập đoàn cân bằng được giữa yêu cầu kiểm soát chi phí và duy trì chất lượng chăm sóc? Họ không hề giải thích,” theo ông Seth Glickman, cựu giám đốc bảo hiểm và hệ thống y tế, hiện là nhà nghiên cứu và nhà hoạt động cải cách tài chính y tế, đồng tác giả của Báo cáo Sunlight.
“Liệu CEO hay hội đồng quản trị có thực sự hiểu hết mọi thứ đang diễn ra không?” – giáo sư Lawton R. Burns từ Khoa Quản trị Y tế, Trường Kinh doanh Wharton (Đại học Pennsylvania) đặt vấn đề. “Khi bạn phát triển đến quy mô này, vấn đề về quản trị doanh nghiệp chắc chắn sẽ nảy sinh.”
Khi tập đoàn y tế hóa thân thành tổ chức tài chính
Xét trên một số hoạt động gần đây, UnitedHealth hiện trông giống một tập đoàn tài chính hơn là một công ty bảo hiểm truyền thống. Optum Bank – ngân hàng nội bộ của tập đoàn – đang cho vay các phòng khám bác sĩ tư nhân và hiện đang nắm giữ gần 15 tỷ USD tiền gửi. Trong khi đó, Optum Ventures, nhánh đầu tư mạo hiểm của tập đoàn, hiện quản lý khối tài sản hơn 2 tỷ USD.
Báo cáo Sunlight do Potter công bố đã vén màn những tài sản đa dạng và chồng chéo của UnitedHealth bằng cách phân tích các tài liệu bắt buộc nộp cho cơ quan quản lý bảo hiểm tiểu bang, được gọi là Schedule Y.
Cơn sốt thâu tóm
Năm 2010, UnitedHealth chỉ kiểm soát 149 thực thể riêng biệt. Nhưng đến năm 2023, con số này đã tăng gần 20 lần. Theo báo cáo, gần 80% số thương vụ thâu tóm trong giai đoạn này là các nhà cung cấp dịch vụ y tế – từ phòng khám, trung tâm xét nghiệm cho đến hệ thống chăm sóc tại nhà.
Phần còn lại, chiếm khoảng 20%, chủ yếu là các thương vụ quốc tế và doanh nghiệp hành chính – giúp hợp nhất hệ thống dữ liệu khổng lồ của UnitedHealth, dịch vụ PBM và các đơn vị bảo hiểm chuyên biệt cung cấp bảo hiểm tai nạn lao động, nha khoa, và các mảng bảo hiểm ngách khác.
Doanh thu tăng vọt, nhưng phần lớn đến từ chính "người nhà"
Khi quy mô tài sản của tập đoàn không ngừng mở rộng, doanh thu cũng tăng theo – dường như chiến lược kinh doanh mà UnitedHealth theo đuổi đang phát huy hiệu quả. Từ năm 2010, tổng doanh thu tăng từ 94 tỷ USD lên 400 tỷ USD, trong khi lợi nhuận ròng tăng từ 4,6 tỷ USD lên 15 tỷ USD, theo các báo cáo nộp lên Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC). Trong cùng giai đoạn đó, cổ phiếu của UnitedHealth cũng bứt phá mạnh mẽ, từ 30 USD lên đến 530 USD mỗi cổ phiếu chỉ trong vòng một thập kỷ.
Tuy nhiên, đằng sau những con số ấn tượng ấy là thực tế đáng chú ý: ngày càng nhiều doanh thu của UnitedHealth đến từ việc kinh doanh với chính các công ty con của mình.
Cụ thể, năm 2010, khoảng 18,3 tỷ USD doanh thu của Optum – đơn vị thuộc UnitedHealth – đến từ các giao dịch nội bộ với các công ty cùng hệ sinh thái. Theo phân tích hồ sơ chứng khoán, con số này hiện đã tăng gần 10 lần, đạt mức 151 tỷ USD.
Khổng lồ nhưng không thể điều hành?
Với mạng lưới lợi ích y tế phức tạp và phân tán khắp nơi, vấn đề không chỉ là quy mô đồ sộ của UnitedHealth, mà còn là khả năng điều hành ngày càng kém kiểm soát, theo nhận định của Jeff Goldsmith.
“Để tạo ra giá trị thực trong ngành này, bạn phải giúp bác sĩ làm việc dễ dàng hơn và cải thiện trải nghiệm của bệnh nhân. Điều đó chưa hề xảy ra,” Goldsmith nói, và ông cũng chỉ ra rằng UnitedHealth có hình ảnh tiêu cực trong mắt người tiêu dùng.
“Có quá nhiều bộ phận đang hoạt động, nhưng các ‘dây thần kinh’ không kết nối đến tận đầu ngón tay, ngón chân,” ông ví von, ám chỉ bộ máy tổ chức thiếu liên kết hiệu quả giữa trung ương và các đơn vị thực thi.
Giáo sư Lawton R. Burns từ Wharton nhận định có một lằn ranh mong manh giữa một doanh nghiệp vận hành hiệu quả ở quy mô lớn và một doanh nghiệp quá tải trong việc quản lý các phần cấu thành.
“Quốc gia này có hơn 60 năm kinh nghiệm với các tập đoàn đa ngành, và lịch sử đó không mấy tươi sáng,” ông nói, đặc biệt nhấn mạnh rằng ngành y tế là một lĩnh vực cực kỳ khó mở rộng ở quy mô quốc gia.
“Có lý do khiến các hệ thống bệnh viện lớn nhất nước Mỹ đều mang tính chất khu vực chứ không phải toàn quốc,” ông giải thích. “Người dân vẫn thích mô hình chăm sóc mang bản sắc địa phương.”
Goldsmith thì thẳng thắn hơn: “UnitedHealth làm dịch vụ rất tệ. Nếu anh không thể đáp ứng nhu cầu của tôi với tư cách bệnh nhân, và nếu anh không thể kết nối hiệu quả với đội ngũ bác sĩ giỏi mà anh đã mua về, thì anh chẳng còn gì cả – chỉ là một mớ tài sản đang mất giá dần. Đó là công thức cho một công ty sẽ thu hẹp quy mô.”
Trước các chỉ trích, bác sĩ Wyatt Decker của UnitedHealth phản hồi: “Optum hợp tác và tuyển dụng các phòng khám nhằm mở rộng khả năng tiếp cận, nâng cao tính hiệu quả, cải thiện trải nghiệm chăm sóc và đạt được kết quả sức khỏe tốt hơn cho người dân.”
Lợi nhuận từ Medicare: Ưu thế hay lợi dụng?
Giới quản lý và nhà đầu tư đang bắt đầu đặt câu hỏi liệu mạng lưới nhà cung cấp dịch vụ y tế khổng lồ của UnitedHealth có đang vô tình làm lợi cho chương trình bảo hiểm dành cho người cao tuổi – Medicare Advantage – theo cách không công bằng hay không.
Hiện UnitedHealth kiểm soát khoảng 30% thị phần Medicare Advantage, cao nhất trong số các nhà cung cấp tại Mỹ. Nhờ đó, tập đoàn không chỉ có khả năng cung cấp dịch vụ y tế cho người cao tuổi, mà còn nắm quyền xác định mức độ bệnh tật, yếu tố then chốt ảnh hưởng đến khoản chi trả bảo hiểm từ chính phủ.
Tranh cãi xung quanh Medicare: Mô hình lợi nhuận có đang bị đe dọa?
Khoảng 1/3 trong tổng số các thương vụ được liệt kê trong Báo cáo Sunlight có liên quan đến một giao dịch duy nhất: thương vụ thâu tóm LHC Group trị giá 5,4 tỷ USD năm 2022 – một trong những nhà cung cấp dịch vụ y tế tại nhà lớn nhất Mỹ.
Theo điều tra của The Wall Street Journal năm ngoái, UnitedHealth đã lợi dụng các chuyến thăm khám sức khỏe tại nhà và cách mã hóa bệnh trong hồ sơ y tế để thổi phồng tình trạng sức khỏe kém của bệnh nhân cao tuổi – từ đó tăng số tiền hoàn trả từ chính phủ. Các đánh giá sức khỏe của bệnh nhân Medicare Advantage được gọi là “điều chỉnh rủi ro” (risk adjustment), và UnitedHealth luôn khẳng định tính chính đáng trong thực tiễn này cũng như chương trình Medicare Advantage nói chung.
Tập đoàn tiếp tục bảo vệ quan điểm này. Bác sĩ Wyatt Decker của UnitedHealth cho biết: “Các kế hoạch Medicare Advantage thường xuyên bị kiểm toán về độ chính xác và tuân thủ. Chúng tôi luôn đạt mức cao nhất trong ngành. Chúng tôi thậm chí đã kêu gọi CMS kiểm toán tất cả các kế hoạch, mỗi năm một lần, và vẫn ủng hộ đề xuất đó.”
Tuy nhiên, tháng 5 vừa qua, The Wall Street Journal đưa tin rằng Bộ Tư pháp Mỹ đang mở cuộc điều tra hình sự để xác định liệu UnitedHealth có gian lận trong chương trình Medicare hay không. Đến ngày 9/7, tờ báo này cho biết các điều tra liên bang đã phỏng vấn nhiều bác sĩ và y tá từng làm việc tại UnitedHealth, nhằm làm rõ về quy trình đào tạo và phần mềm được sử dụng để ghi nhận các chẩn đoán sinh lời.
Nếu đúng là UnitedHealth đã dùng mạng lưới nhà cung cấp khổng lồ của mình để thổi phồng doanh thu từ Medicare Advantage, thì mô hình kinh doanh hiện tại có thể đang đối mặt với rủi ro pháp lý nghiêm trọng. Trước mắt, công ty phải tìm cách tối ưu hiệu quả từ một mạng lưới rời rạc và xoa dịu đội ngũ bác sĩ đang dần bất mãn với cơ chế kiểm soát chặt chẽ của tập đoàn.
“Anh có thể cố gắng đưa tất cả bác sĩ vào chung một hệ thống báo cáo và cùng xây dựng chiến lược kinh doanh,” Goldsmith nói. “Nhưng UnitedHealth vẫn đang phải đối mặt với một lực lượng lao động thiếu gắn kết.”
Lớn hơn có tốt hơn?
Một số nhà đầu tư dù chứng kiến cổ phiếu UnitedHealth sụt mạnh vẫn không hoang mang, và cho rằng chiến lược mua lại nhà cung cấp dịch vụ y tế của tập đoàn là hoàn toàn đúng đắn.
“Nếu anh sở hữu nhà cung cấp, anh sẽ có nhiều điểm tiếp xúc hơn để giữ bệnh nhân tránh nhập viện, đó là cách kiểm soát chi phí,” một giám đốc quỹ phòng hộ cho biết. Vị này có danh mục đầu tư y tế chiếm 20%, trong đó có cổ phiếu của UnitedHealth.
Trong khi các công ty bảo hiểm truyền thống trả tiền cho bác sĩ theo mô hình phí theo dịch vụ (fee-for-service), UnitedHealth đi đầu trong mô hình chăm sóc dựa trên giá trị (value-based care) – trả thêm tiền cho nhà cung cấp nếu chứng minh được bệnh nhân có tiến triển sức khỏe sau điều trị.
“Họ đang có vị thế rất thuận lợi để thích ứng với xu hướng này,” giám đốc quỹ nói thêm, dù từ chối nêu tên vì lý do chiến lược đầu tư.
Hiện nay, mô hình chăm sóc dựa trên giá trị chủ yếu áp dụng trong Medicare Advantage, nhưng vị giám đốc này tin rằng nó sẽ lan rộng sang thị trường bảo hiểm thương mại – nơi do các doanh nghiệp tài trợ.
Tuy vậy, nhiều chuyên gia lại phản đối, cho rằng các thương vụ mua lại liên tục của UnitedHealth chỉ khiến tập đoàn phình to và trở nên khó kiểm soát, mà không cải thiện được hiệu quả hệ thống.
Dù vậy, chiến lược tổng thể của UnitedHealth dường như không thay đổi. Stephen Hemsley, người vừa trở lại ghế CEO vào tháng 5 sau khi Andrew Witty từ chức, tuyên bố trước nhà đầu tư: “Chiến lược và cơ cấu của chúng tôi là phù hợp với thời đại này. Chúng tôi đã đạt được tiến bộ đáng kể trong mô hình chăm sóc dựa trên giá trị… và tôi tin rằng chúng tôi có thể tiên phong trong hiện đại hóa và đổi mới hệ thống y tế.”
(Tuy nhiên, theo truyền thông Mỹ, Hemsley từng bán hàng chục triệu USD cổ phiếu ngay sau khi Bộ Tư pháp thông báo điều tra chống độc quyền vào năm 2023, và trước khi thông tin này bị rò rỉ trên báo chí.)
Tương lai bất định
Một trong những nguyên nhân khiến lợi nhuận UnitedHealth sụt giảm đột ngột trong quý gần nhất là sự gia tăng bất ngờ chi phí y tế trong nhóm bệnh nhân Medicare Advantage. Tháng 5, công ty thừa nhận: “Chi phí y tế của nhiều bệnh nhân Medicare Advantage mới gia nhập UnitedHealthcare cao hơn kỳ vọng.”
“Chưa rõ liệu UnitedHealth đơn giản chỉ định giá sai trong danh mục bảo hiểm, hay mắc lỗi kỹ thuật có thể khắc phục, hay đây là các vấn đề mang tính cấu trúc nghiêm trọng hơn,” ông Hayden Rooke-Ley, nghiên cứu viên cấp cao tại Trường Y tế Công cộng Đại học Brown và Dự án Tự do Kinh tế Mỹ (American Economic Liberties Project), nhận định.
Ông nói thêm: “Tham vọng kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng y tế của UnitedHealth có thể không làm giảm chi phí cho người tiêu dùng hay cải thiện kết quả sức khỏe, nhưng vẫn là mô hình lợi nhuận tốt.”
Tuy nhiên, tương lai của mô hình này sẽ phụ thuộc nhiều vào quan điểm của các nhà lập pháp và cơ quan quản lý: “Liệu họ sẽ tiếp tục khuyến khích sự hợp nhất dọc toàn ngành – hay bắt đầu đặt câu hỏi nghiêm túc về điều đó?”
shared via the american prospect,
