Ấn Độ muốn làm chủ năng lượng mặt trời – cho chính mình và cả thế giới
10/05/25
 |
| Một hệ thống tấm pin mặt trời nổi ở bang Andhra Pradesh trên bờ biển phía đông Ấn Độ. |
Trong bối cảnh toàn cầu ngày càng lo ngại về sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực năng lượng sạch và xe điện, Ấn Độ đang nhìn thấy cơ hội chiến lược: trở thành trung tâm sản xuất năng lượng tái tạo thay thế, không chỉ để phục vụ dân số 1,4 tỷ người mà còn để cung cấp cho thế giới, đặc biệt là Mỹ.
Hiện tại, Ấn Độ mới chỉ là “tay chơi mới” trong cuộc đua này. Năm 2023, nước này sản xuất khoảng 80 gigawatt (GW) mô-đun năng lượng mặt trời – chỉ bằng 1/10 so với Trung Quốc. Họ vẫn phụ thuộc vào điện than – nguồn năng lượng gây ô nhiễm nhất – và vẫn tiếp tục mở rộng khai thác than.
Tuy nhiên, New Delhi đang thúc đẩy mạnh mẽ sự chuyển dịch, với loạt ưu đãi hấp dẫn cho các nhà sản xuất tấm pin mặt trời và pin lưu trữ trong nước. Chính phủ yêu cầu các công ty muốn nhận hợp đồng lắp đặt điện mặt trời cho 27 triệu hộ gia đình vào cuối thập kỷ này phải sản xuất tấm pin ngay tại Ấn Độ.
Vì sao Ấn Độ phải chuyển mình?
Có ba lý do then chốt: an ninh năng lượng, việc làm trong ngành sản xuất và lợi ích địa chính trị. Trung Quốc – đối thủ chiến lược hàng đầu – đang kiểm soát hơn 90% nguồn cung polysilicon cho pin mặt trời và nắm giữ phần lớn chuỗi chế biến khoáng sản cho pin lithium.
Ấn Độ không muốn mãi phụ thuộc. Nhưng như ông Sudeep Jain – Thứ trưởng Bộ Năng lượng Tái tạo Ấn Độ – thừa nhận: “Hiện tại, đúng là làm trong nước sẽ đắt hơn, nhưng đó là cái giá cần trả để đảm bảo độc lập năng lượng”.
Học Trung Quốc, nhưng không bắt chước toàn phần
Ấn Độ đang “mượn bài học” từ Trung Quốc: lấy nhu cầu nội địa khổng lồ làm đòn bẩy. Trong 5 năm qua, công suất năng lượng mặt trời và gió của nước này đã tăng gấp đôi, đưa Ấn Độ trở thành quốc gia đứng thứ ba thế giới về điện tái tạo (sau Trung Quốc và Mỹ). Mục tiêu của họ là đạt 500 GW điện không từ nhiên liệu hóa thạch vào năm 2030.
Chính phủ đang áp dụng cả “cây gậy và củ cà rốt”: vừa chấm dứt trợ giá cho tấm pin, nhưng đồng thời tung ra gói hỗ trợ mới cho sản xuất pin năng lượng và pin lưu trữ từ năm sau.
Mỹ: Khách hàng lớn và bàn đạp chiến lược
Điều thú vị là hơn 50% lượng pin mặt trời sản xuất tại Ấn Độ năm ngoái đã được xuất khẩu sang Mỹ. Trong cuộc chiến thuế quan mới, các tấm pin từ Ấn Độ chỉ bị áp thuế 27%, thấp hơn rất nhiều so với 145% với hàng Trung Quốc và tới 3.500% với hàng từ Đông Nam Á – nơi nhiều công ty Trung Quốc đặt nhà máy.
Thủ tướng Modi đang nỗ lực duy trì quan hệ tốt với ông Trump, kỳ vọng hai bên có thể ký hiệp định thương mại song phương vào tháng 5 tới. “Nếu Mỹ cần nhập khẩu, Ấn Độ có thể là nguồn cung cạnh tranh nhất,” ông Jain nói.
Việc làm – Giấc mơ mới cho người trẻ Ấn Độ
Hai phần ba dân số Ấn Độ dưới 35 tuổi. Phần lớn vẫn làm nông nghiệp. Ngành sản xuất hiện chỉ chiếm 13% GDP – thậm chí thấp hơn 10 năm trước. Rõ ràng, năng lượng sạch là cơ hội mới.
Bang Tamil Nadu ở miền Nam đang nổi lên như “công xưởng xanh” mới: nơi hội tụ các nhà sản xuất cánh quạt gió, tấm pin mặt trời và xe điện. Chính quyền địa phương tích cực hỗ trợ: cung cấp đất, trợ cấp lương hưu, nhà ở, và quan trọng nhất – đào tạo lực lượng lao động nữ có bằng đại học.
Tại nhà máy sản xuất pin mặt trời Tata Power ở Tirunelveli, gần 2.000 phụ nữ làm việc ba ca liên tục, điều hành dây chuyền tự động, kiểm tra cánh tay robot, hàn mối nối, xử lý lỗi… Đây không chỉ là công việc, mà là con đường đổi đời – giúp họ trì hoãn hôn nhân, theo đuổi học vấn, hoặc đơn giản là mua sắm tự do mà không xin phép ai.
Một trong số họ – Amala K., 26 tuổi – vừa làm ca đêm, vừa ôn thi để trở thành giảng viên vật lý. Người bạn cùng phòng – Varsha – đã phải thuyết phục mẹ mình rằng: “Đây là cơ hội cho tương lai và sự nghiệp của con”.
Mỗi năm, khoảng 7 triệu người trẻ Ấn Độ bước vào thị trường lao động. Câu hỏi là liệu ngành năng lượng sạch có thể tạo ra đủ việc làm kỹ thuật cao để đáp ứng kỳ vọng của thế hệ này?
Nguy cơ vẫn là Trung Quốc
Hiện tại, nhà máy Tata Power vẫn nhập tấm wafer và kính từ Trung Quốc. Trong đại dịch, khi chuỗi cung ứng bị đứt gãy, doanh nghiệp mới thấy rõ rủi ro.
Ông Praveer Sinha – CEO Tata Power – khẳng định: “Chúng ta không thể để chuỗi cung ứng phụ thuộc vào hai hay ba quốc gia”.
Chính phủ Mỹ đồng tình. Dưới thời ông Biden, Tập đoàn Tài chính Phát triển Quốc tế Mỹ (DFC) đã cấp khoản vay 425 triệu USD cho dự án Tata nhằm “đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu”.
Các công ty Mỹ như First Solar đã đầu tư nhà máy ở Chennai, còn Vikram Solar đang xây nhà máy pin 1 GW cũng tại khu vực này.
Trong khi đó, công ty Ola – “Tesla của Ấn Độ” – chuẩn bị sản xuất pin xe điện tại Tamil Nadu, thay vì nhập từ Trung Quốc.
Xuất khẩu hay nội địa hóa?
Waaree Energies – nhà sản xuất tấm pin lớn nhất Ấn Độ – từng xuất khẩu phần lớn sản phẩm sang Mỹ, và đầu tư 1 tỷ USD vào nhà máy tại Houston, hưởng lợi từ chính sách ưu đãi của ông Biden.
Trong hai năm 2022–2024, xuất khẩu pin mặt trời của Ấn Độ tăng gấp 23 lần, theo Viện Phân tích Kinh tế Năng lượng (IEEFA). Một báo cáo của viện này khẳng định: Ấn Độ có thể thay thế Đông Nam Á để trở thành nhà cung cấp chính cho thị trường Mỹ.
Tuy nhiên, với sự trở lại của ông Trump và chính sách thuế khó lường, tương lai này trở nên bất định. Cổ phiếu Waaree lao dốc. Dù vậy, CEO Paithankar vẫn khẳng định: “Chúng tôi vẫn tiếp tục làm hàng cho thị trường Mỹ”.
CEO ReNew Power – ông Sumant Sinha – kết luận: “Ấn Độ có trở thành đối thủ của Trung Quốc hay không, phụ thuộc vào hành động của các nước khác. Nếu mọi người vẫn chọn tiêu chí ‘rẻ nhất’, thì Trung Quốc sẽ luôn thắng”.
Ấn Độ đang bước vào cuộc đua năng lượng sạch không chỉ với quyết tâm nội tại, mà còn vì một cơ hội địa chính trị hiếm có. Câu chuyện sản xuất pin mặt trời và xe điện không chỉ là bài toán công nghệ, mà là chiến lược quốc gia – cho năng lượng, cho việc làm và cho vị thế toàn cầu.
shared via nytimes,
