Trí tuệ nhân tạo và cách AI đang viết lại kịch bản nông thôn Trung Quốc
09/07/25
 |
| Một robot hái trà ứng dụng AI tại cánh đồng trà Long Tỉnh ở Hàng Châu |
Trong bối cảnh toàn cầu đang chứng kiến sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI), nông thôn Trung Quốc – nơi từng bị xem là vùng trũng công nghệ – lại đang chứng kiến một cuộc chuyển mình mạnh mẽ. Các nông dân trẻ, lãnh đạo địa phương, và cả chính phủ đang tích cực đưa AI vào từng khâu sản xuất nông nghiệp, từ trồng trọt, chăn nuôi cho đến phòng trừ sâu bệnh. Với quy mô dân số nông thôn chiếm tới 1/3 trong tổng số 1,4 tỷ dân, cuộc cách mạng này không chỉ mang ý nghĩa công nghệ mà còn mở ra cơ hội kinh tế to lớn cho các doanh nghiệp biết nhìn xa trông rộng.
Từ đô thị trở về quê và khởi động bằng công nghệ
Wang Huan, 33 tuổi, từng làm việc trong lĩnh vực thương mại điện tử tại một thành phố lớn. Năm 2021, anh quyết định trở về quê tại thị trấn Dương Sơn, tỉnh Giang Tô để làm nông. Tuy nhiên, khác với hình ảnh “nông dân truyền thống”, Vương mang theo cả công nghệ và tư duy hiện đại. Tại vườn đào của mình, mỗi ngày anh điều khiển drone bay trên các tán cây để ghi lại hình ảnh độ nét cao. Những dữ liệu này, kết hợp với cảm biến đo nhiệt độ và độ ẩm đất, được chuyển đến hệ thống AI vận hành trên nền tảng đám mây Alibaba Cloud. Khi phát hiện có dấu hiệu sâu bệnh, một drone khác lập tức được điều động phun thuốc trừ sâu chính xác vào khu vực bị ảnh hưởng.
So sánh về hiệu quả, Wang Huan cho biết: “Drone chỉ mất nửa giờ để phun thuốc cho diện tích 0,7 ha, trong khi nếu làm thủ công, có thể mất hơn 5 giờ.” Tuy nhiên, đầu tư cho hệ thống này không hề rẻ. Anh đã chi 200.000 NDT (khoảng 729 triệu đồng) cho drone, phần mềm và giấy phép, chưa kể phí duy trì phần mềm 2.000 tệ mỗi năm (tương đương 7,3 triệu đồng). “Đó là khoản đầu tư lớn, nhưng về dài hạn, tôi tin nó đáng giá,” anh nói.
Chiến lược quốc gia và động lực từ chính phủ
Câu chuyện của Wang Huan không phải cá biệt. Tháng 10/2024, Bộ Nông nghiệp và Nông thôn Trung Quốc công bố “Kế hoạch Nông nghiệp Thông minh Quốc gia”, kêu gọi sử dụng AI trên quy mô toàn quốc. Kế hoạch này hình dung việc trí tuệ nhân tạo sẽ đảm nhận mọi khâu trong nông nghiệp, từ trồng trọt, chăn nuôi đến phòng dịch. Đến tháng 2/2025, Quốc vụ viện tiếp tục nhấn mạnh chiến lược bằng cách mở rộng ứng dụng AI, dữ liệu lớn (big data), Internet vạn vật (IoT) vào phát triển nông thôn.
Tuy nhiên, ngay trước khi có các chính sách cấp quốc gia, nhiều sáng kiến địa phương đã manh nha xuất hiện. Thành phố Triệu Khánh, tỉnh Quảng Đông, từ tháng 2/2024 đã triển khai chatbot “Mr. Lan” phục vụ toàn bộ chuỗi sản xuất hoa lan – từ gieo trồng, chăm sóc đến phân phối. Tại tân khu Hùng An (Hà Bắc), chatbot “Xiong Xiaonong” cung cấp hướng dẫn trồng trọt và kiểm soát dịch hại, sử dụng dữ liệu huấn luyện từ chuyên gia và nông dân lão luyện.
AI: Từ công cụ phân tích đến cánh tay nối dài của nông dân
AI trong nông nghiệp Trung Quốc không còn dừng ở mức khái niệm mà đã được hiện thực hóa bằng hàng loạt ứng dụng cụ thể. Các nông dân hiện có thể sử dụng phần mềm AI để tìm kiếm thông tin canh tác, nhận hướng dẫn chăm sóc cây trồng, vật nuôi hay thậm chí được đề xuất liều lượng bón phân tối ưu dựa trên ảnh chụp thực địa.
Tại Đại học Nông nghiệp Nam Kinh, Viện nghiên cứu nông nghiệp thông minh đã phát triển robot giám sát lúa mì cùng hệ thống cảm biến từ xa. Hai công nghệ này giúp đánh giá điều kiện môi trường, sinh trưởng cây trồng và năng suất theo thời gian thực, đồng thời trực quan hóa dữ liệu bằng bản đồ năng suất ngay bên cạnh cánh đồng.
Ngay cả những loại trái cây “khó đoán” như sầu riêng cũng được hỗ trợ bởi AI. Nhờ công nghệ quang phổ cận hồng ngoại kết hợp AI, thời gian xác định độ chín của sầu riêng đã rút ngắn từ 3 ngày còn 2 giờ, độ chính xác tăng từ 50% lên 91%, theo ShineGlobal.
Khi cán bộ và nông dân cùng học AI
Không chỉ nông dân mà cả đội ngũ cán bộ địa phương cũng đang tích cực tiếp cận AI. Tháng 4 vừa qua, hơn 200 cán bộ cơ sở tại huyện Tử Kim, tỉnh Quảng Đông tham gia chương trình đào tạo AI do Tencent tài trợ. Khóa học bao gồm cả kỹ năng điều chỉnh liều lượng thuốc trừ sâu và cách dùng chatbot Yuanbao để soạn thảo văn bản hành chính.
Tại Ân Bình (Quảng Đông), hệ thống AI do chính quyền triển khai và được DeepSeek hỗ trợ có thể gửi cảnh báo dịch hại tới điện thoại nông dân. Phó bí thư đảng ủy Triệu Lâm (37 tuổi) ở Tứ Xuyên thì dùng DeepSeek và Kimi để số hóa các ghi chú viết tay của người dân lớn tuổi thành hồ sơ điện tử.
Những khó khăn còn tồn tại
Dù AI đang tạo ra bước ngoặt, quá trình chuyển đổi này vẫn chưa trọn vẹn. Trước hết là yếu tố chi phí. Với phần lớn nông dân, khoản đầu tư hàng trăm ngàn NDT như Wang Huan là quá sức. Trong khi đó, hiệu quả đầu tư cần thời gian dài để hoàn vốn. Bên cạnh đó là vấn đề tuổi tác. Tại nhiều ngôi làng Trung Quốc, hơn một nửa cư dân trên 50 tuổi – nhóm dân số không dễ tiếp cận công nghệ.
Một trở ngại nữa là sự thiếu nhất quán và tin cậy trong nội dung AI tạo ra. Một số khuyến nghị kỹ thuật của chatbot chưa đủ chính xác, gây ra tâm lý nghi ngờ từ phía nông dân. Vì thế, các chương trình như “AI 101 for Locals” của Tencent – đào tạo kỹ năng thực tế về AI cho nông dân và cán bộ – đang được kỳ vọng sẽ lấp khoảng trống này.
Cơ hội kinh tế dành cho doanh nghiệp nhìn xa
Đằng sau sự chuyển mình của nông thôn Trung Quốc là cơ hội rất lớn cho các doanh nghiệp công nghệ, nhà đầu tư và nhà phát triển giải pháp. Với hơn 400 triệu người sống tại khu vực nông thôn, nhu cầu số hóa nông nghiệp, xây dựng hệ thống AI chuyên biệt cho từng loại cây trồng, vật nuôi là rất lớn. Việc các chatbot như Mr. Lan hay Xiong Xiaonong được chấp nhận tại địa phương cũng cho thấy thị trường này đã sẵn sàng cho làn sóng thương mại hóa.
Cùng lúc, cơ sở hạ tầng Internet ở Trung Quốc – với độ phủ cao và tỷ lệ sử dụng smartphone lớn – đóng vai trò đòn bẩy quan trọng giúp AI tiếp cận nhanh đến các hộ nông dân. Mô hình kinh doanh có thể mở rộng từ cung cấp phần mềm quản lý nông nghiệp, tích hợp thiết bị drone, dịch vụ tư vấn AI theo mùa vụ, đến các giải pháp hỗ trợ tín dụng và bảo hiểm nông nghiệp dựa trên dữ liệu thực tế từ AI.
shared via nytimes,
