Meta tuyên chiến siêu trí tuệ: Tái cấu trúc toàn diện để dẫn đầu cuộc đua AI.
11/06/25
 |
| Alexandr Wang, giám đốc điều hành của Scale AI. Ảnh: Gonzalo Fuentes |
Khi cuộc đua trí tuệ nhân tạo đang nóng lên từng ngày giữa các ông lớn như Google, Amazon, Microsoft và OpenAI, Meta của Mark Zuckerberg vừa tung một nước cờ quyết định: thành lập phòng thí nghiệm AI hoàn toàn mới, đặt tham vọng chinh phục “siêu trí tuệ” – một cấp độ vượt xa năng lực não người.
"Superintelligence": Mục tiêu mới cho cuộc đua công nghệ toàn cầu
Khái niệm "superintelligence" (siêu trí tuệ) từ lâu chỉ tồn tại trong giả thuyết và các tiểu thuyết khoa học viễn tưởng. Nó đại diện cho một hệ thống AI vượt trội toàn diện so với trí tuệ con người – không chỉ học nhanh hơn mà còn suy luận, sáng tạo và ra quyết định tốt hơn.
Trong khi phần lớn giới công nghệ vẫn đang hướng đến mục tiêu trung gian là AGI (trí tuệ nhân tạo tổng quát) – hệ thống có thể thực hiện bất kỳ tác vụ trí tuệ nào của con người – thì Meta lại quyết định nhắm thẳng vào tầng cao nhất.
Theo các nguồn tin nội bộ, phòng nghiên cứu AI mới này sẽ là trung tâm phát triển công nghệ chiến lược, đồng thời là đầu mối tích hợp nguồn lực từ các dự án AI trước đây, bao gồm nhóm nghiên cứu do Yann LeCun – nhà khoa học đạt giải Turing – đứng đầu, và nhóm tạo sinh AI của phó chủ tịch Ahmad Al-Dahle.
Alexandr Wang – người cầm cờ mới của Meta
Một điểm nhấn lớn trong kế hoạch mới là sự xuất hiện của Alexandr Wang, 28 tuổi, nhà sáng lập và CEO của Scale AI. Meta đã thuyết phục Wang gia nhập phòng lab mới và đang đàm phán đầu tư hàng tỷ USD vào Scale AI – như một phần của thỏa thuận nhằm chuyển giao thêm cả nhân sự cấp cao từ công ty này.
Scale AI là một trong những startup AI đáng chú ý nhất nước Mỹ, chuyên xử lý dữ liệu lớn để huấn luyện mô hình trí tuệ nhân tạo cho các khách hàng như OpenAI, Microsoft và Cohere. Công ty được biết đến với năng lực triển khai nhanh, sử dụng lực lượng lao động quy mô lớn để “làm sạch” và gắn nhãn dữ liệu, một bước không thể thiếu trong quá trình huấn luyện AI.
Sự xuất hiện của Wang không chỉ là tăng cường năng lực kỹ thuật mà còn được xem là “vũ khí chính trị mềm” giúp Meta tăng sức nặng trong giới công nghệ AI vốn đang cạnh tranh khốc liệt về nhân tài.
Meta và cuộc đại tái cấu trúc AI: Từ Llama đến Meta AI
Meta không phải là lính mới trong cuộc chơi AI. Từ năm 2013, sau thất bại trong việc thâu tóm DeepMind (nay là trung tâm AI của Google), Mark Zuckerberg đã đầu tư mạnh tay vào việc xây dựng phòng lab nghiên cứu riêng. Dưới sự lãnh đạo của Yann LeCun, Meta từng là đơn vị đi đầu trong phát triển mạng nơ-ron – công nghệ nền tảng của ChatGPT và nhiều chatbot hiện nay.
Sau sự kiện OpenAI tung ra ChatGPT năm 2022, Meta đã chuyển sang thế tấn công:
- Phát hành mô hình Llama mã nguồn mở, nhằm lôi kéo cộng đồng phát triển phần mềm sử dụng nền tảng AI. của mình.
- Tích hợp Meta AI vào các ứng dụng chủ lực như Facebook, Instagram, WhatsApp, và kính thông minh Ray-Ban.
- Tuyên bố hơn 1 tỷ người dùng hàng tháng đã tiếp cận với Meta AI, biến nó thành một trong những mô hình AI có mức độ phủ sóng lớn nhất thế giới.
Tuy nhiên, Meta cũng đối mặt với những vấn đề nội tại: tốc độ phát triển sản phẩm quá nhanh, mâu thuẫn giữa các nhóm nghiên cứu, nhân sự cấp cao ra đi về tay đối thủ, và bê bối liên quan đến việc “tô hồng” các chỉ số benchmark cho mô hình mới của họ.
Lý do khiến Meta chuyển hướng: Cái giá phải trả khi không dẫn đầu
Trong một ngành mà định hướng công nghệ hôm nay sẽ quyết định vị thế trong 10 năm tới, Meta hiểu rõ rủi ro khi không còn là người dẫn đầu. Microsoft đã đầu tư hơn 13 tỷ USD vào OpenAI, Amazon chi 8 tỷ USD cho Anthropic, còn Google bỏ ra 3 tỷ USD chỉ để mua bản quyền công nghệ và nhân sự từ Character.AI.
Meta cũng phải tung tiền để thu hút nhân tài từ Google, OpenAI – với mức lương, thưởng dao động từ 7 đến 9 chữ số, cùng quyền sở hữu cổ phần hào phóng.
Bên cạnh đó, vấn đề pháp lý cũng là rào cản không nhỏ. FTC đang đưa Meta ra tòa vì các thương vụ mua Instagram và WhatsApp trước đây. Vì vậy, việc hợp tác theo mô hình đầu tư “lập lờ” với Scale AI – thay vì sáp nhập – có thể là cách để lách qua những lằn ranh pháp lý.
Superintelligence: Xa nhưng không viễn vông?
Nhiều chuyên gia AI vẫn cho rằng AGI còn là mục tiêu xa vời, huống gì superintelligence. Ngay cả Yann LeCun cũng tin rằng: để đạt được AGI cần những “ý tưởng hoàn toàn mới”, chứ không chỉ là cải tiến mô hình hiện tại.
Tuy vậy, Mark Zuckerberg tỏ ra rất quyết liệt. Trong một tuyên bố gần đây, ông gọi AI là “một trong những đổi mới quan trọng nhất lịch sử loài người” và cho rằng năm nay sẽ là “bước ngoặt cho tương lai công nghệ”.
Giới phân tích nhận định, Meta không còn lựa chọn nào khác. Khi sản phẩm như ChatGPT, Claude, Gemini đang chiếm dần thị phần người dùng lẫn nhà phát triển, Meta cần một chiến lược vừa khác biệt, vừa táo bạo – mà “siêu trí tuệ” chính là mục tiêu truyền thông và kỹ thuật lý tưởng.
Góc nhìn dân công nghệ: Meta có thể làm lại từ đầu?
Với cộng đồng lập trình viên, kỹ sư và nhà nghiên cứu AI, nước đi mới của Meta đặt ra nhiều câu hỏi:
- Mức độ khả thi của superintelligence trong 5–10 năm tới là bao nhiêu?
- Việc mở mã nguồn các mô hình như Llama có giúp Meta tạo được một hệ sinh thái AI bền vững không?
- Liệu Meta sẽ đối đầu hay bắt tay với các thế lực như OpenAI, Anthropic trong tương lai gần?
Dù câu trả lời chưa rõ ràng, nhưng một điều chắc chắn là: trò chơi đã thay đổi, và Meta – dưới trướng Zuckerberg – đang sẵn sàng đánh cược lớn để làm lại hình ảnh trong thế giới AI đầy cạnh tranh.
shared via nytimes,
